Vergi, Maliye, Ekonomi, Sosyal Güvenlik, Ticaret Hukuku Hakkındaki Herşey

Ekonomi, Maliye

Bülent TAŞ
Bülent TAŞ
8893OKUNMA

Asgari Ücretten Vergi Alınmazsa Devletin Vergi Kaybı Ne Olur?

Asgari ücretin ne olması gerektiği ve asgari ücretten vergi alınıp alınmaması gerektiği bu günlerde tartışılmaktadır. Bu çerçevede özellikle bütçe açığının gittikçe arttığı bir dönemde asgari ücretten vergi alınmamasının Devlete maliyetinin ne olacağı merak konusudur.

Öncelikle şunu belirtelim. Türkiye’de kayıtlı asgari ücretli sayısı Sosyal Güvenlik Kurumu verilerine göre 2019 yılında 5,3 milyondur.

Gelir İdaresinin verilerine göre ise elde ettiği ücret üzerinden gelir vergisi hesaplanan asgari ücretli sayısı 4,9 milyondur.

Gelir İdaresi Başkanlığının verilerine göre asgari ücretlinin ücret gelirleri üzerinden tahakkuk eden gelir vergisi 19,3 milyar TL civarındadır. Ayrıca bir de Damga vergisi hesaplanmakta olup, 2019 yılında hesaplanıp Devlete ödenen damga vergisi 1,2 milyar TL civarındadır. Ancak hesaplanan gelir vergisinin tamamı Devlete intikal etmemektedir. Bundan asgari geçim indirimi düştükten sonra kalan tutar Hazineye aktarılmaktadır.

Asgari geçimi indirimi Gelir Vergisi Kanunun 32. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre asgarî geçim indirimi; ücretin elde edildiği takvim yılı başında geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgarî ücretin yıllık brüt tutarının; mükellefin kendisi için %50'si, çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi için %10'u, çocukların her biri için ayrı ayrı olmak üzere; ilk iki çocuk için %7,5, üçüncü çocuk için %10, diğer çocuklar için %5'idir.

Bu hüküm çerçevesinde 2019 yılında geçerli olan asgari geçim indirimi tutarları aşağıdaki gibidir.

AGİAylık Tutar (TL)
 Bekâr191,88
 Evli, Eşin Geliri Olan191,88
 Evli, Eşin Geliri Olan, Bir Çocuk220,66
 Evli, Eşin Geliri Olan, İki Çocuk249,44
 Evli, Eşin Geliri Olan, Üç Çocuk287,82
 Evli, Eşin Geliri Olan, Dört Çocuk307,01
 Evli, Eşin Geliri Olan, Beş Çocuk326,20
 Evli, Eşin Geliri Olmayan230,26
 Evli, Eşin Geliri Olmayan, Bir Çocuk259,04
 Evli, Eşin Geliri Olmayan, İki Çocuk287,82
 Evli, Eşin Geliri Olmayan, Üç Çocuk326,20
 Evli, Eşin Geliri Olmayan, Dört Çocuk326,20
 Evli, Eşin Geliri Olmayan, Beş Çocuk326,20

Ayrıca TUİK in “İstatistiklerle Aile 2019” çalışması Türkiye’de aile yapısına ve büyüklüklerine ilişkin bilgileri içermektedir. Bu bilgilerden hareketle asgari ücretlilerin hane halkı büyüklüklerine göre dağılımı hesaplanmış, bu hesaplama çerçevesinde asgari ücretliler için hesaplanıp gelir vergisinden mahsup edilen asgari geçim indirimi tutarının 16,3 milyar TL civarında olduğu tespit edilmiştir.

Bu hesaplamalar çerçevesinde 2019 yılında asgari ücret üzerinden hesaplanıp Devlete intikal eden gelir vergisi 3 milyar TL, Damga Vergisi ise 1,2 Milyar TL olmak üzere toplamda 4,2 milyar TL dir.  2020 yılı verileri henüz tamamlanmamış olduğu için 2020 yılına ilişkin hesaplamalar yapılamamış olmakla beraber bu rakamın 2020 yılı bütçe performansı çerçevesinde kabaca aynı yani 4,2 milyar TL olacağı 2021 yılı için ise mevcut bütçe teklifi çerçevesinde 5 milyar TL olacağı tahmin edilmektedir.

Asgari ücret üzerinden gelir vergisi kaldırılırsa mevcut mevzuat çerçevesinde asgari geçim indirimi de otomatik olarak kalkacaktır. Ancak bu düzenlemeden evli ve üç çocuk üzeri asgari ücretlilerin herhangi bir avantaj sağlamaları mümkün olmayacak, düzenlemeden daha çok bekâr veya evli olup iki çocuğa kadar çocuk sahibi olan asgari ücretliler yararlanacaktır. Zira evli ve en az üç çocuk sahibi asgari ücretliler zaten gelir vergisi ödememektedirler.

Bu verilerden hareketle asgari ücretten verginin kaldırılmasının maliyeti 2021 yılı için en fazla 5 milyar TL olup, maliyet boyutuyla verginin kaldırılmasının önünde önemli bir engel bulunmamaktadır.

Ayrıca asgari ücretten verginin kaldırılması işveren maliyetlerini düşürerek kayıt içine girmeyi teşvik edeceği, istihdama katkıda bulunacağı, dolayısıyla sosyal güvenlik prim gelirlerinde kısmen de olsa bir artışa yol açabileceği rahatlıkla söylenebilir. Dolayısıyla asgari ücretten verginin kaldırılması iyi bir politika tercihi olacaktır.

Yorumlar

  • A
    Ali Öztan
    Bülentciğim çok güzel bir konuya değinmişsiniz. Çok da güzel açıklamıszınız. Emeğinize elinize sağlık. Bu günlerde bende bu konuda kafa yormaktayken yükümü hafiflettiniz
  • b
    bahadır beredicioğlu
    Makalenizi çok beğendim, emeğinize sağlık. Büro Emekçileri Sendikası genel başkanıyım. Türkiye'de uygulanan adaletsiz vergi sisteminin teşhiri ile aynı zamanda bununla mücadele eden, Hazine ve Maliye Bakanlığında da örgütlü olan bir sendikayız. Vergiye ilişkin zaman zaman görüşlerinize başvurmak isteriz. Çalışmalarınızda başarılar dilerim.

Yorumlarınızı Bize Yazınız

Soru Sor