Hasan Halil GÖNÜLGiriş: 29.07.2018 - 21:56Güncelleme:29.07.2018 - 21:56

3755OKUNMA

Vergi Makası

Vergi kaması veya vergi takozu gibi adlarla da anılan vergi makası (tax wedge), ücretler bakımından değerlendirildiğinde bir işçinin işverene maliyeti üzerindeki tüm vergi ve sosyal güvenlik kesintisi gibi yasal yüklerin (ancak bu yüklerden aileye yönelik destekler düşüldükten sonra) toplam işçi maliyetine olan oranı olarak tanımlanmaktadır.

Ülkemiz açısından baktığımızda ücret üzerindeki yükler; gelir vergisi kesintisi, damga vergisi, sosyal güvenlik kesintilerinin işçi ve işveren payları ile işsizlik sigortası priminin işçi ve işveren paylarıdır.

Yasal yükler ve/veya aileye yönelik destekler, hem gelir düzeyleri itibariyle hem de bekârlar, evliler ve çocuklular için farklılık gösterebildiği için analizler bu farklılıklar dikkate alınarak yapılmaktadır. Buna göre hesaplamalar, gelir düzeyine göre artan oranlı bir vergi ve sosyal güvenlik uygulamasında “ortalama ücret düzeyi” üzerinden yapılmakta; evli ve/veya çocuklu olmanın etkisi var ise buna göre farklı hesaplamalar yapılmaktadır.

OECD tarafından yayınlanan “Ücretlerin Vergilendirilmesi” adlı yayının 2017 baskısında ülkelerin 2015 ve 2016 yıllarına ilişkin bilgilerden hareketle çeşitli analizler yapılmıştır.

Bu analizlere göre elde edilen bazı temel sonuçlar aşağıda özetlenmiştir.

• OECD ülkelerinde ortalama vergi makası 2015’e göre 2016 yılında 0,07 puan azalarak %36’ya gerilemiştir.
• 2016’da ülke ortalamasında bir gelir elde eden bekâr ve çocuksuz bir çalışanın vergi makasının en yüksek olduğu ülke Belçika (54,0%), en düşük olduğu ülke ise Şili’dir (7%).
• Vergi makası; 2015’ten 2016’ya OECD üyesi 35 ülkeden 20’sinde az da olsa artarken 14’ünde azalmış, sadece Şili’de değişmemiştir. Vergi makasındaki artışın temel nedeni ise gelir vergisindeki artıştır.
• 1 puandan fazla artış yaşayan tek ülke Yunanistan’dır. 1 puandan fazla düşüş yaşayan ülkeler ise Avusturya ve Belçika’dır.

Aşağıdaki tablodan da görüldüğü gibi Türkiye’deki bekâr ve çocuksuz bir çalışanın vergi makası %38,1 ile OECD ortalamasının biraz üstündedir. Aynı oran evli ve iki çocuklu bir kişi için ise %35 olarak hesaplanmıştır.

2016 yılı için hesaplamaya esas ortalama brüt maaş ise 3.000 TL’nin az üstünde olmuştur.

2018 yılı için yaptığımız hesaplamalara göre ise 5.000 TL net maaş alan bekâr ve çocuksuz bir çalışanın vergi makası ortalama %43,3 düzeyindedir.