Ağustos 2019 Bütçe Performansı
Ağustos ayı bütçe gerçekleşmeleri açıklandı. Buna göre merkezi yönetim bütçesi bu ayda bütçe 576 milyon TL fazla vermiştir. Faiz dışı fazla ise 11,4 milyar TL’dir.
Ocak Ağustos döneminde ise bütçe 68,1 milyar TL açık vermiştir. Bütçe bu dönemde faiz dışı denge olarak ise 1,2 milyar TL fazla vermiştir.
Bütçe Giderleri
Ağustos ayında bütçe giderleri 93,7 Milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Bu bir önceki yılın aynı ayına nazaran %23,2 oranında bir artış demektir.
Harcamaların 82,8 Milyar TL’lik kısmı faiz harcamaları olup buradaki artış oranı %22,1’dir. Bu ayda gerçekleşen faiz harcamaları ise 10,8 Milyar TL civarında olup, artış oranı %31,7’dir.
Gerçekleşmelere Ocak-Ağustos dönemi itibariyle baktığımızda ise bütçe giderlerinin 658,8 milyar TL olarak gerçekleştiğini görmekteyiz. Artış oranı %22,8’dir.
Harcamaların 589,5 Milyar TL si faiz hariç harcamalar olup artış oranı %21,2’dir. Bu dönemde gerçekleşen faiz harcamaları ise 69,3 Milyar TL olup artış oranı %38,1 dir.
Bütçede 2019 yılı için öngörülen artış oranları ise faiz dışı harcamalar için %11,5, faiz harcamaları için %58,6’dir.
Bütçe Gelirleri
Ağustos Ayında bütçe gelirleri 93,2 milyar TL olarak gerçekleşmiştir.
Bunun 66,6 milyar TL’si vergi gelirlerinden 26,6 milyar TL’si ise vergi dışı diğer gelirlerden oluşmaktadır. Vergi dışı diğer gelirlerin 18,8 milyar TL’si Merkez Bankasından aktarılan ihtiyat akçelerinden kaynaklanmaktadır.
Böylece yıl başından bu yana Merkez Bankasından aktarılan 2018 yılı kârı ve geçmiş dönemleri ihtiyat akçeleri toplamı 78,3 Milyar TL’ye ulaşmıştır. Merkez Bankası bilançosunda aktarılabilecek herhangi bir tutar kalmamıştır. Ancak çıkarılacak bir kanun ile Merkez Bankasının 2019 yılı kârı dönem kapanmadan avans kâr payı olarak dağıtılmazsa.
Ağustos ayı vergi gelirleri gerçekleşmeleri hem ay bazında hem de ilk sekiz ay bazında aşağıdaki tabloda özetlenmiştir.
| Ağustos 2018 (Bin TL) | Ağustos 2019 (Bin TL) | Ağustos Artış Oranı | İlk 8 Ay Artış Oranı | Bütçe Yıllık Artış Oranı Hedefi | |
| Vergi Gelirleri | 60.934.207 | 66.620.442 | 9,3% | 5,5% | 21,8% |
| Gelir Vergisi | 10.625.627 | 12.763.852 | 20,1% | 17,9% | 23,7% |
| Kurumlar Vergisi | 15.921.463 | 17.385.993 | 9,2% | 7,0% | -5,7% |
| Motorlu Taşıtlar Vergisi | 639.318 | 799.572 | 25,1% | 9,7% | 24,8% |
| Dahilde Alınan KDV | 6.806.452 | 5.583.523 | -18,0% | -13,0% | 25,4% |
| Petrol ve Doğalgaz Ürünleri ÖTV | 5.168.620 | 5.962.277 | 15,4% | -3,6% | 21,3% |
| Motorlu Taşıt Araçları ÖTV | 1.176.032 | 814.705 | -30,7% | -53,3% | 38,1% |
| Alkollü İçkiler ÖTV | 1.170.672 | 1.467.538 | 25,4% | 22,2% | 23,3% |
| Tütün Mamülleri ÖTV | 4.013.930 | 4.922.838 | 22,6% | 21,2% | 6,9% |
| Kolalı Gazozlar ÖTV | 92.723 | 109.226 | 17,8% | 18,5% | 9,0% |
| Dayanıklı Tüketim ve Diğer ÖTV | 364.113 | 599.572 | 64,7% | -11,3% | 86,7% |
| BSMV | 1.367.796 | 1.781.814 | 30,3% | 31,6% | 4,5% |
| Şans Oyunları Vergisi | 82.918 | 85.881 | 3,6% | 9,1% | 21,1% |
| Özel İletişim Vergisi | 299.511 | 365.443 | 22,0% | 15,6% | 9,5% |
| Gümrük Vergileri | 1.168.728 | 1.256.463 | 7,5% | 7,4% | 36,0% |
| İthalde Alınan KDV | 9.278.351 | 9.505.143 | 2,4% | 3,3% | 35,8% |
| Damga Vergisi | 1.247.897 | 1.432.403 | 14,8% | 10,0% | 22,9% |
| Tapu Harçları | 732.415 | 812.221 | 10,9% | -22,6% | 41,2% |
| Diğer Harçlar | 684.954 | 878.275 | 28,2% | 10,5% | 37,3% |
Ağustos ayında vergi gelirleri %9,3 oranında artmıştır. İlk 8 ayda vergi gelirlerindeki artış oranı ise %5,5 tir. Bütçede vergi gelirleri için öngörülen artış oranı ise %21,8 dir.
Ağustos ayında da önemli vergi kalemleri olan dahilde alınan KDV, motorlu taşıt araçlarından alınan ÖTV geçen yılın Ağustos ayında yapılan tahsilatların çok önemli ölçüde altında kalmaktadır.
Bazı vergi kalemlerinde de iyileşmeler söz konusudur. Bunlardan birisi petrol ve doğal gazdan alınan ÖTV’dir.
Ayrıca yıl başından bu yana her ay önceki yılın aynı aylarına nazaran sürekli düşüş gösteren tapu harçları Ağustos ayında artış göstermiştir. Bunda mesken alımlarında uygulanan faiz oranlarının aşağı çekilmesinin katkısı olsa gerek.
Sonuç
Ağustos ayında vergi gelirlerinde önceki aylara nazaran göreceli olarak bir iyileşme kaydedilmiş olmakla beraber bir bütün olarak vergi gelirleri öngörülen artışların çok altında seyretmektedir.
Bütçeyi Ağustos ayında da Merkez Bankasının ihtiyatları kurtarmıştır. Merkez Bankası ihtiyat akçeleri olmasa Bütçe Ağustos ayında 18 Milyar TL açık verecekti. Merkez Bankası dönem kârı ve ihtiyat akçeleri olmasa Bütçe yılbaşından bu yana 146,4 Milyar TL açık vermiş olacaktı.
Merkez Bankasının bilançosundaki ihtiyatlar da bitti ancak geride daha dört ay var.