3600 Ek Gösterge… Gerçek mi, Hayal mi?
Sayılar hayatımızın her alanında karşımıza çıkabiliyor. Sosyal güvenlik de bu alanların başında geliyor. Öyle ki sigorta matematiği olarak adlandırılan aktüeryal hesaplamalar ve emeklilere yapılan ödemeler bu sayılar kullanılarak oluşturulan parametrelere göre belirleniyor.
Özellikle 2015 Haziran Genel Seçimleri sonrasında yapılan hemen hemen tüm genel seçimlerde sosyal güvenliğe ilişkin sayılar ve parametreler siyasi partilerin en önemli gündem maddeleri arasında yer aldı. Asgari ücret, alt sınır aylığı ve bayram ikramiyesi gibi sosyal güvenliğe ilişkin çok sayıda ödeme, seçim dönemlerinde ilk akla gelen vaatler olarak sıralandı. Elbette bu vaatler arasında gerçekleştirilenler olduğu gibi ileri tarihte yeniden gündeme alınmak üzere sırasını bekleyenler de olabiliyor. Hemen hemen tüm siyasilerin ortak vaadi olan “Öğretmene, hemşireye, polise 3600 Ek Gösterge” de sırasını bekleyen konular arasında ilk sıralardaki yerini koruyor.
3600 Ek Göstergenin Anlamı Nedir?
Ek Gösterge; sayısı milyonlarla ifade edilen kamu görevlisi ve emeklilerinin emekli aylıklarının hesaplanmasında kullanılan ve kamu görevlisinin kadrosuna veya kurumuna göre değişiklik gösteren bir aylık hesaplama unsurudur. Kamu görevlisi emekli olurken emekli aylığı; taban aylığı (her memur için aynı), gösterge aylığı (1/4 kademe tüm memurlar için 1.500 katsayı), kıdem aylığı (her memur için en çok 25 yıl), ek gösterge aylığı ve özel hizmet tazminatına göre hesaplanıyor. Özel hizmet tazminatını ise ek gösterge belirliyor. Bu nedenle mesele aslında ek göstergeden değil, ek göstergenin belirlediği özel hizmet tazminatından kaynaklanıyor. Sayılan beş unsur toplandıktan sonra bir matrah oluşuyor. Bu matrah üzerinden de hizmet süresine göre emekli aylığı hesaplanıyor.
Tablo 1. 30 Yıllık Öğretmen Emekli Maaşı 2021/Ocak-Temmuz (3.000 Ek gösterge)
| A - Kıdem Aylığı | 20 x 25 x Katsayı | 82,893 |
| B - Taban Aylığı | 1000 x Taban Aylığı Katsayısı | 2594,91 |
| C - Temel Aylık | (1500 + 3000) x Katsayı | 746,037 |
| D - Özel Hizmet Aylığı | %85 x 9500 x Katsayı | 1338,72 |
| Bağlanan Aylık | (%50+30) x (A+B+C+D) | 3.962,45 |
| Ödenen İkramiye | (A+B+C+D) x 30 | 142.877,07 |
Tablo 2. 30 Yıllık Hemşire Emekli Maaşı 2021/Ocak-Temmuz (2.200 Ek gösterge)
| A - Kıdem Aylığı | 20 x 25 x Katsayı | 82,89 |
| B - Taban Aylığı | 1000 x Taban Aylığı Katsayısı | 2594,91 |
| C - Temel Aylık | (1500 + 2200) x Katsayı | 613,41 |
| D - Özel Hizmet Aylığı | %85 x 9500 x Katsayı | 1.338,72 |
| Bağlanan Aylık | (%50+30) x (A+B+C+D) | 3.852,11 |
| Ödenen İkramiye | (A+B+C+D) x 30 | 138.898,20 |
Tablo 3. 30 Yıllık Öğretmen/Hemşire Emekli Maaşı 2021/Ocak-Temmuz (3.600 Ek gösterge)
| A - Kıdem Aylığı | 20 x 25 x Katsayı | 82,89 |
| B - Taban Aylığı | 1000 x Taban Aylığı Katsayısı | 2.594,91 |
| C - Temel Aylık | (1500 + 3600) x Katsayı | 845,50 |
| D - Özel Hizmet Aylığı | %145 x 9500 x Katsayı | 2.283,70 |
| Bağlanan Aylık + Ek Ödeme | (%50+30) x (A+B+C+D) | 4.831,44 |
| Ödenen İkramiye | (A+B+C+D) x 30 | 174.210,62 |
Tablolardan görüleceği üzere öğretmenlere 3600 ek gösterge verilmesi halinde 30 yıl hizmeti olan bir öğretmenin emekli aylığı 3.962 TL’den 4.831 TL’ye yükselmektedir. Emekli ikramiyesi ise 142 bin TL’den 174 bin TL’ye yükselmektedir. 30 yıl hizmeti olan hemşire için emekli aylığı 3.852 TL’den 4.831 TL’ye yükselirken emekli ikramiyesi 138 bin TL’den 174 bin TL’ye yükselmektedir. Yani 2200 ek göstergeli hemşirenin aylığı 3.852 TL iken 3000 ek göstergeli öğretmenin emekli aylığı 3.962 TL iken 600 puanlık ek gösterge artışı neden aylıkları ve ikramiyeyi bu kadar etkilemektedir. İşte bu soruya 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanununun ek 70 inci maddesinde cevap bulabiliyoruz.
Tablo 4. 5434 Sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu ek md. 70
- Ek göstergesi 8400 ve daha yüksek olanlarda % 240'ına,
- Ek göstergesi 7600 (dahil) - 8400 (hariç) arasında olanlarda % 200'üne
- Ek göstergesi 6400 (dahil) - 7600 (hariç) arasında olanlarda % 180'ine,
- Ek göstergesi 4800 (dahil) - 6400 (hariç) arasında olanlarda % 150'sine,
- Ek göstergesi 3600 (dahil) - 4800 (hariç) arasında olanlarda % 130'una,
- Ek göstergesi 2200 (dahil) - 3600(hariç) arasında olanlarda % 70'ine
- Diğerlerinde % 40'ına,
Kanun maddesinin son kısmında ise bu parametrelerin ayrı ayrı veya birlikte üç katına kadar idari işlemle (yasaya gerek olmaksızın) yükseltilebileceği düzenleniyor. Nitekim 2015 yılında yapılan toplu sözleşme sonrasında yukarıdaki yüzdelik dilimlere 15’er puan eklenerek aylık bağlanıyor. Bu nedenle 3600 tartışmasına girmeksizin alt gösterge gruplarındaki kamu görevlilerinin aylıklarını yükseltmek mümkün. Ancak nedense kanun değişikliği üzerine kafa yoruyor.
2008 Ekim Sonrası Memurlara Etkisi Nedir?
Yukarıda yapılan hesaplamaların hepsi 2008/Ekim öncesinde memuriyete giren kişilere uygulanan 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanununda yer alıyor. Ekim 2008 sonrasında memuriyete giren kişilere ise “pay as you go” (1) sistemi uygulanıyor. Yani kadro, kurum gözetilmeksizin memuriyet döneminde yatan primlere göre emekli aylığı hesaplanıyor. Dolayısıyla Ekim 2008 sonrasında memuriyete giren yüz binlerce memur için aslında 3600 ek göstergenin çok fazla önemi bulunmuyor.
Ne ödediysen onu alırsın
Yorumlar