2020 Yılında Çalışana Ödenecek En Düşük/En Yüksek AGİ Tutarı Nedir?
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 32. maddesinde yer alan hükme göre, ücretin gerçek usulde vergilendirilmesinde asgarî geçim indirimi uygulanmaktadır. AGİ uygulamasından, gerçek usulde (tevkif yoluyla ya da yıllık beyanname yöntemiyle) vergilenmiş ücret geliri olan tam mükellef gerçek kişiler yararlanabilmekte olup, tam mükellef gerçek kişinin Türk veya yabancı uyruklu olmasının bir önemi bulunmamaktadır. Ücret geliri elde edenlerin asgarî geçim indiriminden yararlanabilmesi için elde ettikleri ücretlerin, gerçek usulde tespit edilerek vergilendirilmesi gerekmektedir.
Bilindiği üzere, 2020 yılında asgari ücretin aylık brüt tutarı 2.943 TL, asgari ücretin net tutarı ise 2.324,70 TL olarak belirlenmiştir. Çalışanların yararlanacağı AGİ tutarı, ücretin elde edildiği takvim yılı başında geçerli olan asgarî ücretin yıllık brüt tutarına mükellefin kendisi için %50'si, çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi için %10'u, çocukların her biri için ayrı ayrı olmak üzere ilk iki çocuk için %7,5, üçüncü çocuk için %10 ve diğer çocuklar için %5'i olarak hesaplanan AGİ oranı uygulanmak suretiyle bulunan tutar ile gelir vergisi tarifesinin birinci gelir dilimine uygulanan %15 oranının çarpılmasıyla bulunmaktadır. Bulunan yıllık AGİ tutarının aylık tutarı ise ücretlinin aylık ücretinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilmesi suretiyle çalışana yansıtılmaktadır.
Asgari ücretin aylık brüt tutarı dikkate alınarak hesaplanan AGİ uygulamasında bekâr veya evli olup eşi çalışan ancak çocukları olmayan bir asgari ücretlinin yararlanacağı en düşük asgari geçim indirimi tutarı 220,73 TL; evli, eşi çalışmayan ve 3 çocuklu veya evli, eşi çalışan ve 5 çocuklu asgari ücretlinin yararlanacağı en yüksek asgari geçim indirimi tutarı ise 375,23 TL olmaktadır.
2020 Yılında asgari ücretin brüt tutarı üzerinden hesaplanan gelir vergisi tutarı aylık 375,23 TL olduğundan, ücretliye ödenecek asgari geçim indirimi hiçbir şekilde aylık 375,23 TL’yi aşamayacaktır.
AGİ uygulamasında "çocuk" tabiri, mükellefle birlikte oturan veya mükellef tarafından bakılan (nafaka verilenler, evlat edinilenler ile ana veya babasını kaybetmiş torunlardan mükellefle birlikte oturanlar dâhil) 18 yaşını veya tahsilde olup 25 yaşını doldurmamış çocukları, "eş" tabiri ise, aralarında yasal evlilik bağı bulunan kişileri ifade etmektedir.
İndirim tutarının tespitinde mükellefin, gelirin elde edildiği tarihteki medenî hali ve aile durumu esas alınmaktadır. İndirim, belirlenen oranlara göre hesaplanan tutarları aşmamak kaydıyla, ücret geliri elde eden aile fertlerinden her biri için ayrı ayrı, çocuklar için eşlerden yalnızca birisinin gelirine uygulanmaktadır. Boşananlar için indirim tutarının hesabında ise, nafakasını sağladıkları çocuk sayısı dikkate alınmaktadır. Ücretlerin vergilendirilmesinde asgari geçim indirimi uygulandıktan sonra, varsa teşvik amaçlı diğer indirim ve istisnalar dikkate alınmaktadır.
Tevkifata tabi olmayan ve bu nedenle ücret gelirlerini yıllık beyanname ile beyan eden ücretliler de asgari geçim indiriminden, yıllık beyanname üzerinden yararlanma imkanına sahiptirler. Asgari geçim indirimi uygulamasından; ücretleri diğer ücret kapsamında vergilendirilen hizmet erbabı , ücret geliri elde etme yen diğer gerçek kişiler, başka bir kanun hükmü uyarınca ücretlerinden gelir vergisi tevkifatı yapılmayanlar ve dar mükellefiyet kapsamında ücret geliri elde edenler yararlanamazlar. 2020 yılında ücretlinin evli olup olmamasına, evli ise eşinin çalışıp çalışmamasına ve çocuk sayısına göre alabileceği en düşük ve en yüksek asgari geçim indirimi tutarları (TL olarak) yıllık ve aylık olarak şöyledir.
| (Asgari ücret; 2020 yılı için aylık brüt 2.943,00 TL, yıllık brüt 35.316,00 TL olarak belirlenmiştir.) | |||||
| Ücretlinin Medeni Durumu | Asgari Ücretin Yıllık Brüt Tutarı | AGİ Oranı (%) | Matrah (Yıllık Brüt Asgari Ücret X AGİ Oranı) | Yıllık İndirim Tutarı [(4) X %15] | Aylık İndirim Tutarı [(5)/12] |
| (1) | (2) | (3) | (4) | (5) | (6) |
| Bekar | 35.316,00 | 50 | 17.658,00 | 2.648,70 | 220,73 |
| Evli, eşi çalışmayan | 35.316,00 | 60 | 21.189,60 | 3.178,44 | 264,87 |
| Evli, eşi çalışmayan, 1 çocuklu | 35.316,00 | 67,5 | 23.838,30 | 3.575,75 | 297,98 |
| Evli, eşi çalışmayan, 2 çocuklu | 35.316,00 | 75 | 26.487,00 | 3.973,05 | 331,09 |
| Evli, eşi çalışmayan, 3 çocuklu* | 35.316,00 | 85 | 30.018,60 | 4.502,79 | 375,23 |
| Evli, eşi çalışan | 35.316,00 | 50 | 17.658,00 | 2.648,70 | 220,73 |
| Evli, eşi çalışan, 1 çocuklu | 35.316,00 | 57,5 | 20.306,70 | 3.046,01 | 253,83 |
| Evli, eşi çalışan, 2 çocuklu | 35.316,00 | 65 | 22.955,40 | 3.443,31 | 286,94 |
| Evli, eşi çalışan, 3 çocuklu | 35.316,00 | 75 | 26.487,00 | 3.973,05 | 331,09 |
| Evli, eşi çalışan, 4 çocuklu | 35.316,00 | 80 | 28.252,80 | 4.237,92 | 353,16 |
| Evli, eşi çalışan, 5 çocuklu* | 35.316,00 | 85 | 30.018,60 | 4.502,79 | 375,23 |
| *Asgari ücretin 2020 yılı gelir vergisi tutarı aylık 375,23 TL olduğundan, asgari geçim indirimi 2020 yılında aylık 375,23 TL'yi aşamayacaktır. | |||||
Ücretliler, medeni durumları ve çocuk sayıları ile eşinin iş ve gelir durumu hakkında "Aile Durumu Bildirimi"ni işverenlerine bildirmek suretiyle yararlanmaya başlamaktadırlar. Asgari geçim indiriminden yararlanan çalışanların durumlarında herhangi bir değişiklik olması halinde ise (evlenme, boşanma, ölüm, doğum vb.) bu değişiklikleri işverenlerine 1 ay içerisinde bildirmeleri gerekmektedir. 2020 yılında işyeri ve işvereni değişen ücretliler, yeni işyerlerinde veya işverenleri nezdinde çalışmaya başladıkları aydan itibaren asgari geçim indiriminden yaralanmaya devam edeceklerdir. İşveren değiştiren ücretlinin geçmiş dönemlere ait olarak yararlanamadığı AGİ tutarını yeni işvereninden isteme hakkı bulunmamakta olup söz konusu tutarın eski işverenden istenmesi gerekmektedir. Ücretlinin yeni işverenine Aile Durumu Bildirimini doldurup vermesi yeterli bulunmaktadır.
Haksız yere asgari geçim indiriminden yararlanmak için işverenine yanlış beyanda bulunan çalışanların, kendilerine fazla ödenen asgari geçim indiriminden dolayı vergi ziyaına sebebiyet vermiş olacaklarından, fazla ödenen tutar cezalı olarak kendilerinden geri alınacaktır. İşverenler de Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinden mahsup etmelerine rağmen çalışanlarına ödemedikleri asgari geçim indirimi tutarları için, vergi ziyaına sebebiyet vermekten dolayı cezalı işlemle karşılaşabileceklerdir. Çalışanların işverenleri tarafından kendilerine ödenmeyen AGİ tutarı için mutlaka Vergi İletişim Merkezini (VİMER-189) aramak suretiyle veya diğer yöntemlerle işverenlerini şikayet etmeleri ve haklarını aramaları mümkün bulunmaktadır.