İmdat TÜRKAYGiriş: 06.03.2017 - 00:23Güncelleme:07.03.2017 - 21:50

4612OKUNMA

2017’de Menkul Sermaye İratlarının Beyanı

1. Genel Açıklamalar

Gelir Vergisi Kanununa göre, 2016 yılında elde edilen yedi gelir unsuruna ilişkin kazanç ve iratlara ilişkin olarak verilmesi gereken Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi 1-27 Mart 2017 döneminde verilecektir.

Ticari, zirai ve mesleki faaliyetinden dolayı gerçek usulde vergilendirilen gelir vergisi mükellefleri yıllık gelir vergisi beyannamelerini elektronik ortamda göndereceklerdir. Geliri sadece kira, ücret, menkul sermaye iradı veya diğer kazanç ve iratların biri veya birkaçından oluşan mükellefler ise şartları taşımaları halinde vermeleri gereken yıllık gelir vergisi beyannamelerini Hazır Beyan Sistemi üzerinden gönderebilirler. Mükellefler Hazır Beyan Sistemine Gelir İdaresinin internet sayfası (www.gib.gov.tr) üzerinden ulaşılabilirler.

Gelir Vergisi Kanununa göre, tam mükellef gerçek kişilerce 2016 yılında elde edilen menkul sermaye iratlarının bir kısmı 30.000 TL’yi aşması halinde, bir kısmı ise vergi kesintisine ve istisnaya tabi olmadıkları için 1.580 TL’yi aşması halinde yıllık beyanname ile beyan edilecektir.

Çalışma veya oturma izni alarak 6 aydan fazla bir süre yurt dışında yaşayan Türk vatandaşları, Türkiye’de elde ettikleri kazanç ve iratlar bakımından dar mükellefiyet esasında vergilendirildiğinden, Türkiye’de elde ettikleri gelirin tamamının tevkif suretiyle vergilendirilmiş menkul sermaye iratlarından ibaret olması halinde bu gelirler için beyanname verilmeyecektir. Yurt dışında yaşayan Türk vatandaşları dahil dar mükelleflerin tamamı, Türkiye’de elde ettikleri vergi kesintisine tabi tutulmamış menkul sermaye iratlarını, elde etme tarihinden itibaren 15 gün içinde münferit beyanname ile bildirecek ve vergisini de aynı süre içerisinde ödeyeceklerdir.

2. Menkul Sermaye İradı (MSİ) Sayılan Gelirler

Gelir Vergisi Kanununa göre, aşağıda yazılı gelirler menkul sermaye iradı sayılmaktadır.

• Her çeşit hisse senetlerinin kar payları (temettü gelirleri),
• İştirak hisselerinden doğan kazançlar (Limited Şirket ortaklarının, iş ortaklıkları ortaklarının ve komanditerlerin kar payları ile kooperatiflerin dağıttıkları kazançlar),
• Kurumların idare meclisi başkan ve üyelerine verilen kar payları,
• Devlet tahvili ve Hazine bonosu faizleri ile diğer her türlü tahvil ve bono faizleri (Toplu Konut İdaresi, Kamu Ortaklığı İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetler ve varlık kiralama şirketleri tarafından ihraç edilen kira sertifikalarından sağlanan gelirler dahil olmak üzere)
• Her çeşit alacak faizleri,
• Mevduat faizleri,
• Hisse senetleri ve tahvillerin vadesi gelmemiş kuponlarının satışından elde edilen bedeller,
• İştirak hisselerinin sahibi adına henüz tahakkuk etmemiş kar paylarının devir ve temliki karşılığında alınan para ve ayınlar,
• Her çeşit senetlerin iskonto edilmesi karşılığında alınan iskonto bedelleri,
• Faizsiz olarak kredi verenlere ödenen kar payları ile kar ve zarar ortaklığı belgesi karşılığı ödenen kar payları ve özel finans kurumlarınca kar ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları (Menkul kıymetler yatırım fonlarının katılma belgelerine ödenen kar payları dahil),
• Repo gelirleri,
• Tüzel kişiliği haiz emekli sandıkları, yardım sandıkları ile sigorta ve emeklilik şirketleri tarafından ayrılmalar nedeniyle yapılan ödemelerin içerdiği irat tutarları,
• Bireysel emeklilik sisteminden ayrılanlara yapılan ödemelerin içerdiği irat tutarları,
• Yukarıda sayılanlar dışında Sermaye Piyasası Kanunu hükümlerine göre ihraç edilen her türlü sermaye piyasası aracından elde edilen kar payı, faiz, kira vb. gelirler.

3. Tutarı Ne Olursa Olsun Beyan Edilmeyecek MSİ

Aşağıda sayılan menkul sermaye iratları tutarı ne olursa olsun beyan edilmez ve diğer gelirler nedeniyle verilen beyannameye de dahil edilmez.

• Gelir Vergisi Kanununun Geçici 67. maddesi kapsamında vergi kesintisine tabi tutulmuş olan; mevduat faizleri, Özel Finans Kurumlarınca (Katılım Bankaları) kar ve zarara katılma hesabı             karşılığında ödenen kar payları ve repo kazançları.
• Tüzel kişiliği haiz emekli sandıkları, yardım sandıkları ile emeklilik ve sigorta şirketleri tarafından ayrılmalar nedeniyle yapılan ödemelerin ve bireysel emeklilik sisteminden ayrılanlara yapılan ödemelerin içerdiği irat tutarları.
• Kurumlar vergisi mükelleflerince 31/12/1998 ve daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde edilen kazançların dağıtımı halinde, gerçek kişilerce elde edilen kar payları.
• Kurumların karlarını sermayeye eklemek suretiyle gerçekleştirdikleri kar dağıtım işlemlerinde gerçek kişi ortaklarca elde edilen kar payları.

4. 2016 Yılında 30.000 TL’lik Tutarı Aşması Halinde Beyan Edilecek MSİ

• 01/01/2006 tarihinden önce ihraç edilmiş olan her çeşit tahvil ve Hazine bonosu faizleri ile Toplu Konut İdaresi, Kamu Ortaklığı İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerden elde edilen gelirler,
• Tam mükellef kurumlar tarafından yurtdışında ihraç edilen tahviller ile tam mükellef varlık kiralama şirketleri tarafından yurtdışında ihraç edilen kira sertifikalarından sağlanan gelirler,
• Tam mükellef kurumlardan elde edilen kar payları.

 Elde edilen gelirin 30.000 TL’yi aşması halinde bu gelirlerin tamamı yıllık beyanname ile beyan edilecektir. Menkul sermaye iratları toplamının 30.000 TL’yi aşıp aşmadığının tespitinde, indirim oranı ve istisna uygulanabilecek menkul sermaye iratlarının, indirim oranı ve istisna uygulandıktan sonra kalan kısımlarının dikkate alınması gerekmektedir.

01/01/2006 tarihinden önce ihraç edilmiş olan Devlet tahvili ve Hazine bonolarından elde edilen gelirlere ilişkin GVK’nın geçici 59. maddesinde yer alan istisna uygulaması 31/12/2007 tarihinde son bulduğundan, 01/01/2008 tarihinden itibaren bu kıymetlerin faiz gelirleri ve elden çıkarılması dolayısıyla elde edilen gelirler için istisna uygulanmayacaktır.

5. 1.580 TL’lik Tutarı Aşması Halinde Beyan Edilecek MSİ

• Kıyı bankacılığından (off-shore bankacılık) elde edilen faiz gelirleri,
• Hisse senetleri ve tahvillerin vadesi gelmemiş kuponlarının satışından elde edilen bedeller (01/01/2006 tarihinden önce ihraç/iktisap edilenler),
• İştirak hisselerinin sahibi adına henüz tahakkuk etmemiş kar paylarının devir ve temliki karşılığında alınan para ve ayınlar,
• Her çeşit senetlerin iskonto edilmesi karşılığında alınan iskonto bedelleri,
• Yurt dışından elde edilen diğer menkul sermaye iratları (faiz, repo, kar payı vb.),
• Her çeşit alacak faizleri.

Türkiye’de vergi kesintisine tabi olmayan ve istisna uygulanmayan yukarıda belirtilen menkul sermaye iratları 2016 yılında 1.580 TL’lik tutarı aşması halinde yıllık beyanname ile beyan edileceklerdir. Burada bahsedilen 1.580 TL’lik tutar bir istisna olmayıp, gelirin beyan edilip edilmeyeceğinin tespitinde dikkate alınacak bir haddir. Buna göre, menkul sermaye iradı olarak elde edilen gelir 1.580 TL’yi aşıyorsa, elde edilen gelirin tamamı beyan edilecektir. Bu had yukarıda belirtilen gelirlerin her biri için ayrı ayrı uygulanmayacak olup, bu gelirler ile vergi kesintisine tabi olmayan ve istisna uygulanmayan diğer menkul sermaye iratlarının toplam tutarı dikkate alınarak hesaplanacaktır.

Örnek 1: Ödevli, 2016 yılında kıyı bankacılığından 10.000 TL off-shore faiz geliri ve 2.000 TL alacak faizi elde edilmesi halinde; Türkiye’de vergi kesintisine ve istisna uygulanmasına konu olmayan off-shore faiz geliri ile alacak faizi toplamı olan 12.000 TL, 2016 yılı için belirlenen 1.580 TL’lik beyanname verme sınırını aştığından tamamı beyan edilecektir.

6. İndirim Oranı Uygulanarak Beyan Edilecek MSİ

Gelir Vergisi Kanununda bazı menkul sermaye iratlarının enflasyondan arındırıldıktan sonra kalan tutarlarının vergilendirilmesi öngörülmüştür. Enflasyondan arındırmaya ilişkin indirim oranı 2016 yılı için %38,19 olarak belirlenmiştir.

Bu kapsamda, 1/1/2006 tarihinden önce ihraç edilmiş olan, GVK’nın 75. maddesinin ikinci fıkrasının (5) numaralı bendinde sayılan her nevi tahvil ve Hazine bonosu faizleri ile Toplu Konut İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerden 2016 takvim yılında elde edilen menkul sermaye iratları indirim oranı uygulanmak suretiyle beyan edilecektir.

01/01/2006 tarihinden önce ihraç edilmiş olan, Devlet tahvili ve Hazine bonosu faiz gelirlerinde gelir vergisi tevkifat oranı %0 olup, oranın sıfır olması bu gelirlerin tevkifata tabi olma özelliğini etkilememektedir. Devlet tahvili ve Hazine bonolarında sıfır olan tevkifat oranı, özel sektör tahvillerinden elde edilen faiz gelirlerinde %10 olarak uygulanmaktadır.

İndirim oranı uygulanacak MSİ’da brüt tutarı 2016 yılında 48.535,84 TL’yi aşmayan tutarlar için yıllık beyanname verilmeyecektir

Beyanname verme sınırı olan 30.000 TL’nin hesabında, indirim oranı uygulanabilecek menkul sermaye iradı tutarı, indirim oranı uygulandıktan sonra kalan kısım itibarıyla dikkate alınacaktır. Bu durumda, başkaca beyanı gereken gelirlerin bulunmaması halinde, indirim oranı uygulamasından yararlanabilecek menkul sermaye iradından, gayri safi tutarları toplamı 48.535,84 TL’yi aşmayan tutarlar için yıllık beyanname verilmeyecektir. Çünkü, bu tutara indirim oranı uygulandıktan sonra kalan tutar olan [48.535,84-(48.535,84X%38,19)] = 30.000 TL beyanname verme sınırına denk gelmektedir.

7. Devlet Tahvili ve Hazine Bonosundan Elde Edilen Gelirlerin Beyanı

Devlet Tahvili ve Hazine Bonosu (TL cinsinden) faiz gelirinin beyanında; ihraç tarihi 01/01/2006 tarihinden önce ise %38,19 oranında indirim uygulandıktan sonra kalan tutar 30.000 TL’yi aşıyorsa beyan edilecektir. İhraç tarihi 01/01/2006 tarihinden sonra ise GVK’nın geçici 67. madde kapsamında tevkifata tabi olduğundan beyan edilmeyecektir.

Devlet Tahvili ve Hazine Bonosu (Dövize, altına veya başka bir değere endeksli) faiz gelirinin beyanında; ihraç tarihi 01/01/2006 tarihinden önce 30.000 TL’yi aşıyorsa beyan edilecektir. İhraç tarihi 01/01/2006 tarihinden sonra ise GVK’nın geçici 67. madde kapsamında tevkifata tabi olduğundan beyan edilmeyecektir.

Örnek 2: Ödevli 2016 yılında, 01/01/2006 tarihinden önce TL cinsinden ihraç edilmiş olan Devlet tahvilinden brüt 250.000 TL tutarında faiz geliri elde etmiştir. Elde edilen Devlet tahvili faiz gelirine indirim oranı uygulandıktan sonra kalan tutar [250.000 TL - (250.000 TL X% 38,19)] = 154.525 TL olmaktadır.

Söz konusu tahvilden elde edilen faiz geliri beyan sınırı olan 30.000 TL’yi aştığından beyan edilecektir. Devlet tahvili faiz geliri %0 oranda vergi kesintisine tabidir. Bu durumda ödenecek vergi aşağıdaki gibi hesaplanacaktır.

8. Eurobond Faiz Gelirinin Beyanı

Vergi uygulaması bakımından Devlet tahvili ve Hazine bonosu gibi değerlendirilmekle birlikte Eurobondlar geçici 67. madde kapsamında değildir. Dolayısıyla ihraç tarihine bakılmaksızın 2016 yılında elde edilen ve 30.000 TL’yi aşan Eurobond faiz gelirleri beyan edilecektir.

Örnek 3: Ödevli 2016 yılında 50.000 TL Eurobond faiz geliri elde etmiştir. Eurobondlar, GVK’nın geçici 67. maddesi kapsamında olmadığından, 2016 yılında elde edilen ve beyan sınırı olan 30.000 TL’yi aşan 50.000 TL Eurobond faiz gelirleri yıllık beyanname ile beyan edilecektir.

9. Kar Paylarının Vergilendirilmesi

Gelir Vergisi Kanununa göre gerçek kişilerce tam mükellef kurumlardan elde edilen ve kar payı sayılan gelirler aşağıdaki gibidir.

• Her nev’i hisse senetlerinin kar payları,
• İştirak hisselerinden doğan kazançlar,
• Kurumların idare meclisi başkan ve üyelerine verilen kar payları.

Tam mükellef kurumlardan elde edilen ve yukarıda sayılan kar paylarının yarısı GVK’nın 22. maddesine göre gelir vergisinden istisna olup, kalan tutar vergiye tabi gelir olarak dikkate alınacaktır. Beyana tabi başka gelirlerin bulunmaması halinde, vergiye tabi gelir 30.000 TL’yi aşıyor ise beyan edilecektir.

Beyan edilen tutar üzerinden hesaplanan gelir vergisinden, kurum bünyesinde karın dağıtımı aşamasında yapılan %15 oranındaki vergi kesintisinin tamamı (istisnaya isabet eden kısım dahil) mahsup edilecek olup, mahsup sonrası kalan tutar genel hükümler çerçevesinde red ve iade edilecektir.

Kurumların 31/12/1998 ve daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde ettikleri kazançlarını dağıtmaları halinde, gerçek kişilerce elde edilen bu kar payları, tutarı ne olursa olsun yıllık beyanname ile beyan edilmeyecektir.

01/01/1999–31/12/2002 tarihleri arasında sona eren hesap dönemlerine ilişkin olup, kurumlar vergisinden istisna edilmiş kazançlar ile Gelir Vergisi Kanununun Geçici 61 inci maddesi kapsamında vergi kesintine tabi tutulmuş olan yatırım indirimi istisnasından yararlanan kazançların dağıtılması halinde, gerçek kişilerce elde edilen kar paylarının net tutarına elde edilen kar payının 1/9’u eklendikten sonra bulunan tutarın yarısı vergiye tabi gelir olarak dikkate alınacaktır. Beyan edilen tutarın 1/5’lik kısmı hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilecektir.

Örnek 4: Ödevli, 2016 yılında tam mükellef bir kurumdan olan brüt 400.000 TL tutarında kar payı elde etmiştir. Kar payından yıl içinde kurum bünyesinde 60.000 TL (%15 nispetinde) vergi kesintisi yapılmıştır.

Örnekte, kar payının yarısı olan 200.000 TL gelir vergisinden istisna olup, kalan yarısı olan 200.000 TL, beyan sınırı olan 30.000 TL’yi aştığı için beyan edilecektir. Kurum bünyesinde yapılan vergi kesintisinin tamamı olan 60.000 TL, hesaplanan vergiden mahsup edilecek olup, mahsup edilemeyen tutar ise mükellefe iade edilecektir.

Örnek 5: Ödevli, 2016 yılında net 60.000 TL de tam mükellef bir kurumdan kar payı elde etmiştir. Ödenen kar payı üzerinden yıl içinde %15 oranında tevkifat yapılmıştır. Brüt kar payı tutarı (60.000/0,85=) 70.588 TL’dir.

Ödevlinin 2016 yılında tam mükellef bir kurumdan elde ettiği kesintiye (%15) tabi tutulmuş brüt 70.588 TL’lik kar payının yarısı gelir vergisinden istisna olduğundan, kalan 35.294 TL beyanname verme sınırı olan 30.000 TL’yi aştığından GVK’nın 86/1-c maddesi hükmü gereğince yıllık gelir vergisi beyannamesi verecektir.

10. Beyannamenin Verilmesi ve Verginin Ödenmesi
Menkul sermaye iratlarının Gelir İdaresi tarafından hazırlanan ve internet ortamında mükellefin onayına sunulan Hazır Beyan Sistemi ile kolay ve hızlı bir şekilde vergi dairesine gitmeden beyan edilmesi mümkün bulunmaktadır.

Menkul sermaye iratları üzerinden kesilen vergilerden beyannameye dahil edilen gelire isabet eden kısım, beyanname üzerinden hesaplanan vergiden mahsup edilecektir. Kar paylarının beyan edilmesi durumunda ise beyan edilen tutar üzerinden hesaplanan gelir vergisinden, kar paylarının dağıtımı aşamasında yıl içinde kurum bünyesinde yapılan %15 oranındaki vergi kesintisinin tamamı mahsup edilecektir.

Hesaplanan Gelir Vergisinin 2017 yılının Mart ve Temmuz aylarında olmak üzere iki eşit taksitte ödenmesi gerekmektedir. Mükellefler vergilerini,

• Başkanlığın internet sitesi üzerinden,
• Anlaşmalı bankaların internet bankacılığını kullanarak,
• Anlaşmalı bankalardan,
• Tüm vergi dairelerinden,

ödeyebileceklerdir. Ayrıca, Hazır Beyan Sistemi ile beyan edilen kira, ücret, menkul sermaye iradı, diğer kazanç ve iratlardan kaynaklı gelir vergisinin Gelir İdaresinin internet sitesi üzerinden anlaşmalı bankaların banka/kredi kartları ile ödenmesi de mümkün bulunmaktadır.

Konu hakkında ayrıntılı bilgi edinmek isteyen kişilerin, Gelir İdaresinin internet sayfasında (http://www.gib.gov.tr/yardim-ve-kaynaklar/yayinlar-tum) yer alan Menkul Sermaye İradı Elde Eden Mükellefler İçin Vergi Rehberi ile Menkul Sermaye İradı İçin Yıllık Gelir Vergisi Beyanı Broşürüne bakmalarında fayda vardır.