Süleyman ÖZASLANGiriş: 29.03.2015 - 21:02Güncelleme:25.04.2020 - 11:42

6263OKUNMA

Okey, Tavla, Satranç vb. Oyunların ÖTV Uygulamasındaki Yeri ve Mevzuat Açısından Değerlendirilmesi

ÖZET

ÖTV; Belirli mal veya ürünler üzerinden maktu veya oransal olarak alınan bir harcama vergisidir. Bu vergi ilk olarak Avrupa Birliği ile uyum çerçevesinde yapılan kanun değişiklikleriyle gündeme gelmiş ve 2002 yılında 4760 sayılı kanun ile (12/06/2002 tarih ve 24783 sayılı Resmi gazete ile) kabul edilmiştir. Avrupa Birliğince bu verginin uygulanmasındaki amaç, gelir elde etmekten ziyade sosyal fayda sağlamaktır. Bu nedende ÖTV, lüks (kıymetli taş, kürk vb.), sağlığa zararlı (alkol, sigara vb.), çevreye zararlı (benzin lpg vb.) mallara uygulanır.(1)

Bu makalemizde Özel Tüketim Vergisinin alınması gereken hadleri ve kanunda belirtilen “vb, vs, gibi” kavramların sınırları ve güncel hayatımızda çok yer alan okey, tavla, satranç gibi oyun aletlerinin vergilendirilmesi gerekip gerekmediği yorumlanacaktır. 

-----©------

ÖTV’nin kapsamını ve hangi ürün gruplarında vergilendirmesi için G.T.İ.P. aracıyla sınıflandırılmıştır. ÖTV’ye tabi olacak mallar 4 ayrı liste halinde belirtilmiştir. ÖTV’nin konusunu sadece mallar oluşturmakta, hizmetlerse vergileme dışında tutulmaktadır. ÖTV harcamalar üzerinden bir kez alınan dolaylı vergi türüne dâhil, özel işlem vergisi olarak tanımlanmıştır.

Gümrük tarife istatistik pozisyonu (GTİP)

GTİP; Dünya Gümrük Örgütü’nün standart hale getirdiği armonize sistemden alınan ve tüm dünyada ürünlerin tanımlanması ve sınıflandırılması için kullanılan 12 haneli bir koddur. Bu kodun ilk 6 hanesi armonize sistem tarafından belirlenir ve ülkeler tarafından herhangi bir değişiklik yapılmasına izin verilmez, sonraki 2 haneyle beraber ilk 8 hane aynı bölgedeki ülkeler için ortaktır. Sonraki 2 hane hangi ulusa ait olduğunu gösterirken son kalan iki haneyle beraber ürünün tam istatistik kodu belirlenmiş olur.

Okey, tavla, satranç gibi oyun aletlerinin ÖTV Kanunundaki yeri ve kapsamı

Günlük hayatımızda çok karşılaştığımız ve boş zamanlarımızda vakit geçirmek için kullandığımız oyun aletlerinin ÖTV’ye tabi olup olmadığını tahmin etmek zor bir durumdur. Ancak kanun uygulayıcı bu durumu G.T.İ.P’da belirlemiş ve kapsamını oldukça genişletilmiştir. Aşağıdaki tabloda görüleceği üzere, bu kapsamın yasal dayanağı görülmektedir.

Yukarıdaki tabloda görüleceği üzere; G.T.İ.P 95.04 de “Lunaparklar benzeri yerler için oyun eşyası, tilt makinası, bilardo, kumarhane oyunları için özel masalar, salon veya masa oyunları ve otomatik bowling oyun ekipmanları dahil” ekipmanlarına %20 oranında ÖTV uygulanması gerektiği belirtilmiştir. Ancak; kanun koyucu madde uygulamasında tam açıklayıcı davranmamıştır. Örneğin salon veya masa oyunlarının neler olduğu “okey, tavla, zar, tombala, kızmabirader vb. ”  açıkça açıklanması gerekmektedir. Bu durumun mükelleflerin kanun uygulamasında anlam karmaşasına sebep olmakta ÖTV’nin uygulanması gereken ürün gruplarında vergiden kaçınma yöntemini seçmelerine sebep olmaktadır. Bu durumun mevzuat kapsamında ise değerlendirilmesi şu şekilde açıklanacaktır.

ÖTV’de verginin konusu, mükellefi ve sorumlusu

4760 Sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunun 1. maddesine göre “Verginin konusu”

“a) (I) sayılı listedeki malların ithalatçıları veya rafineriler dahil imal edenler tarafından teslimi, b) (………. c) (II) sayılı listedeki mallardan kayıt ve tescile tâbi olmayanlar ile (III) ve (IV) sayılı listelerdeki malların ithalatı veya imal ya da inşa edenler tarafından teslimi, d) (I), (III) ve (IV) sayılı listelerdeki mallar ile (II) sayılı listedeki mallardan kayıt ve tescile tâbi olmayanların özel tüketim vergisi uygulanmadan önce müzayede yoluyla satışı, Bir defaya mahsus olmak üzere özel tüketim vergisine tâbidir.”     

2. maddesine göre ise “teslim ve teslim sayılan haller” 1. Bu kanunun uygulanmasında;a) İthalat: Verginin konusuna giren malların Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesine girişini) İlk iktisap: (II) sayılı listedeki mallardan Türkiye’de kayıt ve tescil edilmemiş olanların kullanılmak üzere ithalini, müzayede yoluyla veya kayıt ve tescil edilmiş olsa dahi 4077 sayılı Tüketicinin……….. e) Teslim: Bir mal üzerindeki tasarruf hakkının malik veya adına hareket edenlerce, alıcıya veya adına hareket edenlere devredilmesini, ifade eder.

Aynı Kanunun 3. maddesine göre ise ”Vergiyi doğuran olay” “a) Mal teslimi veya ilk iktisap hallerinde malın teslimi veya ilk iktisabı, b) Malın tesliminden önce fatura veya benzeri belgeler verilmesi hallerinde, bu belgelerde gösterilen miktarla sınırlı olmak üzere fatura veya benzeri belgelerin düzenlenmesi, c) Kısım kısım mal teslim edilmesi mutat olan veya bu hususlarda mutabık kalınan hallerde, her bir kısmın teslimi, d) Komisyoncular vasıtasıyla veya konsinyasyon suretiyle yapılan satışlarda malların alıcıya teslimi, e) İthalatta, 4458 sayılı Gümrük Kanununa göre gümrük yükümlülüğünün doğması, ithalat vergilerine tâbi olmayan işlemlerde ise gümrük beyannamesinin tescilidir. (Ek fıkra: 30/3/2006-5479/8 md.)”

Aynı Kanun 4. maddesinde ise mükellef ve vergi sorumlusu tanımı yapılmış olup,“1. Özel tüketim vergisinin mükellefi, bu Kanuna ekli;a) (I), (III) ve (IV) sayılı listelerdeki mallar ile (II) sayılı listedeki mallardan kayıt ve tescile tâbi olmayanları imal, inşa veya ithal edenler ile bu malların müzayede yoluyla satışını gerçekleştirenler, b) (II) sayılı listedeki mallardan kayıt ve tescile tâbi olanlar için; motorlu araç ticareti yapanlar, kullanmak üzere ithal edenler veya müzayede yoluyla satışını gerçekleştirenlerdir. 2. Mükellefin Türkiye içinde ikametgâhının, işyerinin, kanuni ve iş merkezlerinin bulunmaması halleri ile gerekli görülen diğer hallerde Maliye Bakanlığı, vergi alacağının emniyet altına alınması amacıyla vergiye tâbi işlemlere taraf olanları verginin ödenmesinden sorumlu tutabilir.” şeklinde tanımlama yapılmıştır.

Konuyla ilgili özelgeler

4760 sayılı ÖTVK’nun IV sayılı listesinde yer alan ve G.T.İ.P 95.04’de belirtilen; lunaparklar benzeri yerler için oyun eşyası, tilt makinası, bilardo, kumarhane oyunları için özel masalar, salon veya masa oyunları ve otomatik bowling oyun ekipmanları dahil “Satranç takımı, Okey Takımı (plastik, Ahşap, Piknik, Taraftar,Okey ıstakası, Salon ve Masa oyunları (oyun Kağıtları, Poker Fişi,), Tombala Takımı, Kızmabirader Oyunu, Oyun seti (Tavla,Satranç Takımları) için:

• İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığının 23.01.2012 tarih ve B.07.1.GİB.4.34.17.01-ÖTV 01.MADDE GENEL-239 sayılı Tavla, okey satranç, kızma birader, tombala vb. oyun malzemelerinin tesliminin ÖTV’ye tabi olup olmadığı hakkında ki Özelge’de; “Bu kapsama okey, tavla, satranç, kızma birader, tombala vb. mallar da girmektedir.  Buna göre, firmanız tarafından üretilen okey, tavla, satranç, kızma birader, tombala vb. mallar ÖTV Kanununa ekli (IV) sayılı listedeki 95.04 G.T.İ.P. numaraları mallar kapsamında yer aldığından, firmanızca imalatı yapılan okey, tavla, satranç, kızma birader, tombala gibi oyun malzemelerinin takım halinde veya münferit olarak tesliminde % 20 oranında ÖTV uygulanması gerekmektedir.” şeklinde açıklama yapılmıştır.(2)
• Kahramanmaraş Vergi Dairesi Başkanlığının 27.05.2011 tarih ve B.07.1.GİB.4.46.15.01-ÖTV-1-6 sayılı Salon ve masa oyun takımlarının tesliminin ÖTV'ye tabi olup olmadığı hakkında ki Özelge’de; “Buna göre, firmanız tarafından üretilen plastik tavla, ahşap tavla, okey takımı, satranç takımı, kızma birader takımı, tombala oyunu gibi oyun ekipmanları (tombala kuponu-biletleri hariç) ile tavla pulu, okey taşı, okey ıstakası ve satranç taşı, Kanuna ekli (IV) sayılı listenin 95.04 tarife pozisyonu kapsamında olup, bunların takım halinde veya münferit olarak imal edilip tesliminde %20 oranında ÖTV uygulanması gerekmektedir.  Diğer taraftan, plastik CD kabı ve kâğıt tombala bileti kuponları, ÖTV Kanununa ekli (IV) sayılı listede sayılan mallar içinde yer almadığından, bunların ithali veya imal edenler tarafından teslimi ÖTV'nin konusuna girmemektedir.” şeklinde açıklama yapılmıştır.

Değerlendirme

Vergi Dairesi Başkanlıkları tarafından verilen özelgelerde de Kanun kapsamında işlem yapılmasına yer verilmektedir. Mevcut maddelerde dikkate alındığında, IV sayılı listedeki malların ithalatı veya imal ya da inşa edenler tarafından teslimi verginin konusunu oluşturmaktadır. Bu nedenle G.T.İ.P 95.04’de belirtildiği üzere %20 oranında ÖTV uygulanması gerekmektedir.

Makalemizin önceki bölümlerinde yapılan değerlendirmeler ışığında;4760 sayılı Özel Tüketim Vergisinin IV sayılı listesinde yer alan ve yukarıda açıklaması yapılan ürün gruplarının vergilendirilmesinde,

• 4760 sayılı ÖTV’nin IV sayılı listesinde yer alan ve G.T.İ.P 95.04’de belirtilen; lunaparklar benzeri yerler için oyun eşyası, tilt makinası, bilardo, kumarhane oyunları için özel masalar, salon veya masa oyunları ve otomatik bowling oyun ekipmanları dahil “Satranç takımı, Okey Takımı (plastik, Ahşap, Piknik, Taraftar, Okey ıstakası, Salon ve Masa oyunları (oyun Kağıtları, Poker Fişi,), Tombala Takımı, Kızmabirader Oyunu, Oyun seti (Tavla,Satranç Takımları) için Özel Tüketim Vergisinin ; G.T.İ.P 95.04’de belirtilen %20 oranında vergi uygulanması gerektiği,
• Bahsi geçen ürün grupları için, 4760 sayılı ÖTV’nin 14. maddesine göre (IV) sayılı listelerdeki malların faaliyette bulunulan takvim yılının birer aylık dönemlerinin vergilendirme dönemi olarak dikkate alınması ve vergilendirme dönemini izleyen ayın on beşinci günü akşamına kadar mükellefin katma değer vergisi yönünden bağlı olduğu vergi dairesine vermesi gerektiği sonuçlarına ulaşılmıştır.

(1) www.gib.gov.tr ÖTV tebliği
(2) İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığının 23.01.2012 tarih ve B.07.1.GİB.4.34.17.01-ÖTV 01.MADDE GENEL-239 sayılı özelgesi
(3) Kahramanmaraş Vergi Dairesi Başkanlığının 27.05.2011 tarih ve B.07.1.GİB.4.46.15.01-ÖTV-1-6 sayılı özelgesi

1- 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu
2- 458 Sayılı Gümrük Kanununun Bazı Maddelerinin Uygulanması Hakkındaki Kanun