Akaryakıtı Ucuzlatma Çabaları: Tavan Fiyat Uygulaması
18 Ağustos 2013 tarihli yazımızda (Bir Türlü Cevaplanamayan Soru: Akaryakıt Türkiye’de Neden Daha Pahalı?) Türkiye’de akaryakıtın pahalı olmasının iki nedeni olduğunu birincisinin akaryakıttan alınan yüksek vergiler, ikincisinin ise akaryakıt üreticileri, dağıtıcıları ve bayilerin yüksek kâr marjları olduğu tespit edilmişti.
O tarihteki tespitler çerçevesinde Türkiye AB ortalamasından %29 oranında daha fazla vergi almaktadır. Yine aynı tespitler çerçevesinde Türkiye’de üreticiler, dağıtıcılar ve bayiler AB ortalamasının %15 üzerinde kâr elde etmektedirler.
Ayrıca yazımızda, bu durumdan Devletin de, sektörü de mutlu olduğu, mutsuz olanın ise tüketiciler olduğu, Hükümet’in vergiyi AB ortalamasına çekmesi halinde, yine sektörün kâr oranını AB ortalaması düzeyine indirmesi halinde benzinin fiyatının yaklaşık 1 TL ucuzlayacağı belirilmişti.
EPDK 20 Mart 2014 tarihinde iki ay süre ile uygulanmak üzere almış olduğu bir karar(4927 SK) ile tekrar tavan fiyat uygulamasına geçmiştir. Bu karar çerçevesinde rafineri kâr marjı %1 ile sınırlandırılmıştır. Dağıtım ve bayi kanallarının her birinin kâr marjı ise 18,5 kuruş ile toplamda 37 kuruş ile sınırlandırılmıştır.
Buna göre ilk tavan fiyat hesaplaması 22 Mart 2014 - 25 Mart 2014 tarihleri arasında geçerli olmak üzere aşağıdaki gibidir.
| 22.03.2014 - 25.03.2014 (dahil) Tarihleri Arasında İstanbul Avrupa Yakası Akaryakıt Tavan Satış Fiyatları | |||
|---|---|---|---|
| Fiyat Bileşenleri | Benzin Türleri | Motorin Türleri | |
| CIF FİYAT ($/Ton) | 979 | 920 | |
| Dolar Kuru | 2,2413 | 2,2413 | |
| PF | Parite Fiyatı (TL/Ton) | 2194,23 | 2062 |
| ÖTV (TL/LT) | 2,1765 | 1,5945 | |
| GP (TL/LT) | 0,00231 | 0,00231 | |
| Yoğunluk (Ton/m3) | 0,775 | 0,845 | |
| RF | Rafineri Fiyatı (KDV DAHİL) | 4,6 | 3,96 |
| M | Üst Sınır Marj (TL/LT) | 0,37 | 0,37 |
| ADF | Akaryakıt Dağıtım Fiyatı (KDV DAHİL) | 4,82 | 4,18 |
| ABF | Akaryakıt Bayi Fiyatı (KDV DAHİL) | 5,04 | 4,4 |
Basında yer alan haberlerden anlaşıldığı kadarıyla, bu yeni fiyat uygulaması, Türkiye genelinde benzinde 11 kuruşa kadar, motorinde ise 22 kuruşa kadar ucuzlama sonucu doğuracaktır.
Atılan adım tek taraflıdır. Akaryakıt üzerindeki vergi yükünün aşağı çekilmesi için de adım atılması gerekmektedir. Akaryakıt fiyatlarında indirim sağlamanın tüm yükünü sektöre bırakmak, kayıt dışılığa prim verme sonucunu doğurabilecek niteliktedir. Akaryakıtta vergi indirimi de sağlanmalı, sektörü de çok olumsuz yönde etkileyen kayıt dışılığın önüne geçilmesi için gerekli yapısal tedbirler alınmalıdır.
Türkiye on yıllardır akaryakıt kaçakçığı ile uğraşmaktadır. Bir sonuç alınamamasının nedenini acaba çok yüksek vergilerin yarattığı cazibede mi aramak gerekir? Belki de ilk adım, verginin aşağıya çekilmesi olmalıydı.