İşe İade SGK Rehberi
İşe iade ile ilgili işverenlerin yapması gereken SGK bildirimlerine geçmeden önce, konuya İş Yasası açısından değinelim.
4857 Sayılı İş Kanunu’nun 18. ve takip eden maddelerinde iş güvencesi hükümleri yer almaktadır. Bu düzenlemeye göre;
Otuz veya daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde en az altı aylık kıdemi olan işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesini fesheden işveren, işçinin yeterliliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin, işyerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanmak zorundadır.
Sözleşmesi feshedilen işçi, fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığı iddiası ile fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde iş mahkemesinde dava açabilir. Taraflar anlaşırlarsa uyuşmazlık aynı sürede özel hakeme götürülür.
İşverence geçerli sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli olmadığı mahkemece veya özel hakem tarafından tespit edilerek feshin geçersizliğine karar verildiğinde, işveren, işçiyi bir ay içinde işe başlatmak zorundadır. İşçiyi başvurusu üzerine işveren bir ay içinde işe başlatmaz ise, işçiye en az dört aylık ve en çok sekiz aylık ücreti tutarında tazminat ödemekle yükümlü olur. Kararın kesinleşmesine kadar çalıştırılmadığı süre için işçiye en çok dört aya kadar doğmuş bulunan ücret ve diğer hakları ödenir.
İşçi kesinleşen mahkeme veya özel hakem kararının tebliğinden itibaren on işgünü içinde işe başlamak için işverene başvuruda bulunmak zorundadır. İşçi bu süre içinde başvuruda bulunmaz ise, işverence yapılmış olan fesih geçerli bir fesih sayılır ve işveren sadece bunun hukuki sonuçları ile sorumlu olur.
Şimdi, konunun sosyal güvenlik boyutuna geçelim;
1- İşverenin işçiyi işe başlatmaması
A- İşten ayrılış bildirgesi
4857 sayılı Kanunun 21 inci maddesine istinaden iş mahkemelerince veya özel hakem tarafından verilen kararlar uyarınca, göreve iadesine karar verilen sigortalı personelin kesinleşen mahkeme veya özel hakem kararının tebliğinden itibaren 10 işgünü içinde işe başlamak için işverene başvurmasına rağmen işverenin işçiyi işe başlatmaması halinde sigortalı personelin işe başlamak için işverene yaptığı başvurusuna ilişkin tebligatın alındığı tarihin içinde bulunduğu ayı takip eden ayın sonuna kadar SGK’ ya sigortalı işten ayrılış bildirgesinin verilmesi gerekmektedir.
B- Aylık prim ve hizmet belgesi
İşe iadesine karar verilen sigortalı işçi için verilmesi gereken (boşta geçen en fazla dört aya ilişkin) asıl veya ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinin sigortalı personelin kesinleşen mahkeme veya özel hakem kararının tebliğinden itibaren on işgünü içinde işe başlamak için işverene başvuruda bulunması ancak işverenin işçiyi işe başlatmaması halinde, sigortalı personelin işe başlamak için işverene yaptığı başvurusuna ilişkin tebligatın işverence alındığı tarihin içinde bulunduğu ayı takip eden ayın 23’üne kadar SGK’ ya verilmesi icap etmektedir.
Aylık prim ve hizmet belgesinin ekine, kesinleşen mahkeme kararı ve işçinin işe başlamak için işverene yaptığı başvuru tarihini gösterir tebligat ilave edilir.
C- Primlerin ödenmesi
4857 sayılı İş Kanununun 21 inci maddesine istinaden iş mahkemelerince veya özel hakem tarafından verilen kararlar uyarınca göreve iadesine karar verilen sigortalı personel için verilmesi gereken aylık prim ve hizmet belgelerinden dolayı tahakkuk edecek sigorta primlerinin sigortalı personelin kesinleşen mahkeme veya özel hakem kararının tebliğinden itibaren on işgünü içinde işe başlamak için işverene başvuruda bulunması ve işverenin işçiyi işe başlatmaması halinde, sigortalı personelin işe başlamak için işverene yaptığı başvurusuna ilişkin tebligatın alındığı tarihin içinde bulunduğu ayı, izleyen ayın sonuna kadar SGK’ ya ödenmesi icap etmektedir.
2- İşverenin işçiyi işe başlatması
A- Aylık prim ve hizmet belgesi
İşe iadesine karar verilen sigortalı personel için verilmesi gereken (boşta geçen en fazla 4 aya ilişkin) asıl veya ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinin sigortalı personelin kesinleşen mahkeme veya özel hakem kararının tebliğinden itibaren on işgünü içinde işe başlamak için işverene başvuruda bulunması ve işverenin usulüne uygun daveti üzerine işe başlaması halinde, işverenin gönderdiği davet yazısına ilişkin tebligatın işçi tarafından alındığı tarihin içinde bulunduğu ayı takip eden ayın 23’üne kadar SGK’ ya verilmesi gerekmektedir.
Aylık prim ve hizmet belgesinin ekine, kesinleşen mahkeme kararı ve işverenin işçiye gönderdiği davete ilişkin tebligat ilave edilir.
B- Primlerin ödenmesi
4857 sayılı İş Kanununun 21 inci maddesine istinaden iş mahkemelerince veya özel hakem tarafından verilen kararlar uyarınca göreve iadesine karar verilen sigortalı personel için verilmesi gereken aylık prim ve hizmet belgelerinden dolayı tahakkuk edecek sigorta primlerinin, sigortalı personelin kesinleşen mahkeme veya özel hakem kararının tebliğinden itibaren on işgünü içinde işe başlamak için işverene başvuruda bulunması ve işverenin usulüne uygun daveti üzerine işe başlaması halinde, davete ilişkin tebligatın alındığı tarihin içinde bulunduğu ayın sonuna kadar SGK’ ya ödenmesi icap etmektedir.
3- İşçinin başvuruda bulunmaması
İşçi kesinleşen mahkeme veya özel hakem kararının tebliğinden itibaren on işgünü içinde işe başlamak için işverene başvuruda bulunmak zorundadır. İşçi bu süre içinde başvuruda bulunmaz ise, işverence yapılmış olan fesih geçerli bir fesih sayılır ve işveren sadece bunun hukuki sonuçları ile sorumlu olur. Bu nedenle, SGK’ ya bildirge veya belge gönderilmesi ve prim ödenmesi söz konusu değildir.
4- İşe başlamama
4857 sayılı İş Kanununun 21 inci maddesine istinaden iş mahkemelerince veya özel hakem tarafından verilen kararlar uyarınca göreve iadesine karar verilen sigortalı personelin kesinleşen mahkeme veya özel hakem kararının tebliğinden itibaren on işgünü içinde işe başlamak için işverene başvuruda bulunması ve işverenin de işçiyi işe başlatmak için usulüne uygun daveti üzerine işçinin makul sürede işe başlamaması halinde, herhangi bir belge ve bildirgenin SGK’ ya verilmesi ve prim ödenmesi söz konusu değildir. Çünkü bu durum, işçinin işe başlama konusunda samimi olmadığını göstermekte, dolayısıyla işverence yapılmış feshin geçerli fesih olduğu kabul edilmektedir.