Mali Eylem Görev Gücü’ne (FATF) uyum sürecinde Türkiye’nin başarılı ilerlemesi
Suç Gelirlerinin Aklanması, Terörizmin Finansmanı ve Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Finansmanı İle Mücadeleye Yönelik Mali Eylem Görev Gücü’ne (FATF) uyum sürecinde Türkiye’nin başarılı ilerlemesi
1989 yılında kurulan Mali Eylem Görev Gücü (FATF), uluslararası alanda suç gelirlerinin aklanması, terörizmin finansmanı ile kitle imha silahlarının yayılmasının finansmanı ile mücadele etmeyi amaçlamaktadır. Günümüzde 38 ülke ve iki bölgesel kuruluş olmak üzere kırk üye ülkesi olan FATF, bu ülkeleri yayınladığı standartlar ve bu standartlar sonucu ortaya çıkan değerlendirme metodolojisi çerçevesinde değerlendirmektedir. Kara para aklama, terörizmin finansmanı, kitle imha silahlarının finansmanının önlenmesi için oluşturulan bu standartlar, 11 adet “Kısa Vadeli Hedef (IO)” ile 40 tavsiyeden oluşmaktadır. Oluşturulan bu tavsiyelere ilişkin mevzuatlar ve uygulamalar, FATF tarafından belirli periyotlarla denetlenmektedir. Bu denetlemeler “Karşılıklı Değerlendirme (Mutual Evaluation)” ve “İzleme (Follow-Up)”ler yoluyla yapılmakta ve bunun sonucunda “Karşılıklı Değerlendirme Raporu” (Mutual Evaluation Report) hazırlanmaktadır.
Türkiye, 1994, 1998, 2006 ve 2019 yıllarında olmak üzere bugüne kadar dört defa FATF değerlendirmesine tabi tutulmuştur. Son “Karşılıklı Değerlendirme Raporu” ise 2019 yılında yayınlanmıştır. Bunu takiben, Türkiye, FATF tarafından, 2021 yılında gri listeye alınmış olsa da 2021, 2022 ve 2023 yıllarında FATF’e geri bildirimlerde bulunarak, o tarihten bu yana çok başarılı bir ilerleme kaydetmiştir. Bu süreçte, Türkiye, 2021/16 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile “Ulusal Strateji Belgesi” yayınlamış ve kara para aklama ve terörizmin finansmanı ile mücadeleyi konu alan Ulusal Risk Değerlendirmesi yapmıştır. Ayrıca, 7262 sayılı “Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Finansmanının Önlenmesine İlişkin Kanun”da belirlenmiş hedeflenen finansal yaptırımların uygulanması için yasal bir temel oluşturulmuş ve bunu diğer birçok mevzuata yönelik ve stratejik çalışmalar takip etmiştir.
Bütün bu çalışmalar neticesinde, FATF tarafından 30 Kasım 2021 tarihinde yayınlanan birinci takip raporu, 10 Mayıs 2022 tarihinde yayınlanan ikinci takip raporu ve 20 Temmuz 2023 tarihinde yayınlanan üçüncü takip raporu uyarınca, Türkiye, FATF’in 6 no’lu tavsiyesi (Terörün ve Terörizmin Finansmanı İle İlgili Olarak Hedeflenen Finansal Yaptırımlar), 7 no’lu tavsiyesi (Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Finansmanı İle İlgili Hedeflenen Finansal Yaptırımlar), 8 no’lu tavsiyesi (Kâr Amacı Gütmeyen Kuruluşlar), 12 no’lu tavsiyesi (Siyasi Nüfuz Sahibi Kişiler), 18 no’lu tavsiyesi (İç Kontroller ile Yurt Dışı Şube ve Bağlı Kuruluşlar), 22 no’lu tavsiyesi (Finansal Olmayan Belirli İş ve Meslekler (FOBİM): Müşterinin Tanınması, 23 no’lu tavsiyesi (FOBİM: Diğer Tedbirler), 24 no’lu tavsiyesi (Tüzel Kişilerde Şeffaflık ve Gerçek Faydalanıcılık), 25 no’lu tavsiyesi (Yasal Oluşumlarda Şeffaflık ve Gerçek Faydalanıcılık), 26 no’lu tavsiyesi (Finansal Kuruluşların Düzenlenmesi ve Denetlenmesi), 28 no’lu tavsiyesi (FOBİM’in Düzenlenmesi ve Denetlenmesi) ve 35 no’lu tavsiyesi (Yaptırımlar) ‘nde ilerleme göstermiştir.
Bu ilerlemeler neticesinde, Türkiye, teknik uyum açısından FATF’in 40 tavsiyesinin 39’undan geçer not alacak seviyeye ulaşmıştır. Tek eksiklik ise kripto varlık hizmet sağlayıcıları ile ilgili düzenlemeleri içeren FATF’in 15 no’lu tavsiyesi olarak tespit edilmiştir. Ancak, bu tavsiye kapsamında, Türkiye, kripto varlık hizmet sağlayıcılarına ilişkin başarılı çalışmalara imza atmış, lisanslama ve “travel rule” konusunda mevzuat çalışmaları üzerinde yoğunlaşmıştır. Bu çalışmaların neticesinde Türkiye’nin, FATF’in söz konusu tavsiye çerçevesinde uyum düzeyinin geçer seviyeye ulaşacağı değerlendirilmektedir. Etkililik uyumu açısından ise FATF’in 5. tur karşılıklı değerlendirme sürecinde Türkiye’nin notlarının olumlu olacağı düşünülmektedir.
Son olarak, FATF Şubat 2024 Genel Kurulu neticesinde Türkiye özelinde kamuoyu duyurusu yayınlanmış ve bu duyurudan Türkiye’nin suç gelirlerinin aklanması, terörizmin finansmanı ile kitle imha silahlarının yayılmasının finansmanı ile mücadeleye yönelik eylem planını büyük ölçüde tamamladığı ve birçok alanda ilerleme gösterdiği anlaşılmıştır. Bütün bu gelişmeler ışığında, Türkiye’nin çok yakın bir zamanda gri listeden çıkacağı düşünülmektedir.