Yeni Teşviklerle 2017 Yatırımlarda Seferberlik Yılı Oluyor
Hükümetimiz son bir yıllık dönemde birçok önemli teşvik düzenlemesini kamuoyu ile paylaştı. Hatta bu dönemde o kadar çok ve çeşitli teşvik düzenlemesi yapıldı ki yatırımcının yararlanacağı teşvikleri seçme bakımında biraz da kafası karıştı. Konuya ilişkin yakın dönemde kaleme aldığımız bir yazıda da (Yatırım Teşviklerini Anlama Kılavuzu) bu konuya değinmiştik. Özetle, birçok yeni teşvikin gündemde olması ülkemizin zenginleşen teşvik mevzuatı bakımından gurur verici; ancak yatırımcılar için çözülmesi gün geçtikçe zorlaşan bir problem.
22 Şubat’ta Resmi Gazete’de yayımlanan 2017/9917 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı (BKK) da hem 2017’ye özel yeni teşvikler getiriyor; hem de Cazibe Merkezleri Programı ile yatırım teşvik sistemi arasındaki bağları kuruyor ve güçlendiriyor. Oldukça önemli olan bu değişiklikleri yazımızda irdeleyeceğiz ama öncellikle mevcut yatırım teşvik sistemi ile cazibe merkezleri programını özetleyelim.
Mevcut yatırım teşvik sistemi
Yatırım teşvik sistemimizin temelinde hala 2012 Haziran’ında yayımlanan 2012/3305 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı (BKK) var. Bu BKK ile yatırım teşvik sistemimizde devrimsel adımlar atıldığını söylememiz mümkün. Sistem birçok defa (tam 12 kez!) revizyona uğrasa da halen yürürlükte ve yatırımcılar için hala çok önemli fırsatlar sunuyor. Sistemde, 2012/3305 sayılı BKK’nın ekinde belirtilen yatırımları yine BKK’nın öngördüğü illerde yapan yatırımcılar “Bölgesel Teşviklerden” yararlanabiliyorlar. Bu kapsamda, vergi indirimi, SGK prim desteği, faiz desteği, KDV ve Gümrük vergisi muafiyeti gibi teşviklerden yararlanmak mümkün. Bölgesel teşvikler kapsamında girmeyen ve teşvik edilmesi de andığımız BKK ile yasaklanmamış yatırımların “Genel Teşvikler”den yararlanması mümkün. Genel teşvikler, sadece teşvik belgesi kapsamında makine teçhizatınızı ve/veya gayrimaddi hakkınızı KDV ve Gümrük Vergisi ödemeden alabilmenizi sağlıyor.
2012/3305 sayılı BKK ile “Öncelikli ve Stratejik Yatırımların Teşviki” mekanizmaları sisteme ilk defa sokuldular. Bu yeni sistemle hem ülkemizin cari açık sorununun çözülmesi hem de sanayimizin yüksek katma değerli üretim ve ihracata geçiş yapmasının sağlanması amaçlanıyordu.
Öncelikli yatırım olarak tespit edilen yatırımlar -Türkiye’nin neresinde yapılırlarsa yapılsınlar- 5. Bölge illeri için öngörülen teşviklerden yararlanabiliyorlar. Bu teşvikleri, KDV istisnası, Gümrük Vergisi muafiyeti, 7 yıl süreyle sigorta primi işveren hissesi desteği, %40 yatırıma katkı oranı ile %80 oranında vergi indirimi, 700 bin TL’ye kadar faiz desteği ve yatırım yeri tahsisi olarak özetlememiz mümkün.
Stratejik yatırımların teşviki, 2012’de yürürlüğe giren teşvik sisteminin belki de en dikkat çeken tarafıydı; ancak bu yatırımların teşviki bağlamında istenen mesafenin alındığını iddia etmek son derece güç. İstenen mesafenin alınamamasında, stratejik yatırım sayılma bakımından tespit edilen kriterlerin son derece katı belirlenmesinin rolünün büyük olduğunun altı çizilebilir. Belirlenen şartlarını sağlayamayan bir yatırımın, stratejik yatırımlara sağlanan KDV istisnası ve gümrük vergisi muafiyeti, 7 yıl süreyle sigorta primi işveren hissesi desteği, %50 yatırıma katkı oranı ile %90 oranında vergi indirimi, Yatırım tutarının %5’ini geçmemek kaydıyla azami 50 milyon TL’ye kadar faiz desteği ve yatırım yeri tahsisi gibi önemli teşviklerden yararlanması da mümkün olamıyor.
Cazibe Merkezleri Programı
“Cazibe Merkezleri Programı” 678 sayılı KHK ile Kasım’da hayatımıza girdi. Program, görece az gelişmiş bölgelerdeki yatırım ortamını canlandırarak istihdam, üretim ve ihracatı artırmak yoluyla bölgeler arası gelişmişlik farklarını azaltmak amacıyla hayata geçiriliyor. 2016/9596 sayılı BKK ile programın BKK ile belirlenen 23 ilde uygulanacağı açıklandı.
Cazibe Merkezleri Programının uygulanacağı illerde oldukça geniş bir teşvik paketinin uygulanacağı anlaşılıyor. Program kapsamında yatırımcılara; danışmanlık hizmeti desteği, anahtar teslim fabrika binası yapım desteği, faizsiz yatırım kredisi desteği, faiz indirimli işletme kredisi desteği, üretim tesislerini taşıma desteği gibi destekler verilecek. Altını çizelim, program kapsamında “çağrı ve veri merkezleri” için de son derece önemli destekler öngörülüyor.
Programı, bu tip teşvik programlarında pek görmediğimiz üzere, Kalkınma Bankası yönetiyor. Bu arada belirtelim, Şubat’ın sonuna yaklaştığımız bu günlerde henüz konu hakkında ilk başvurular toplanıyor.
Cazibe Merkezleri kapsamındaki bazı illerdeki OSB’lerde ve Kilis’teki OSB’de gerçekleştirilecek yatırımlar 6. bölge desteği alacak!
2017/9917 sayılı BKK’ya göre, Cazibe Merkezleri Programı kapsamında yer alan 4’üncü ve 5’inci bölge illerindeki organize sanayi bölgeleri ve Kilis’teki organize sanayi bölgelerinde gerçekleştirilecek bölgesel, büyük ölçekli ve stratejik teşvik uygulamaları kapsamındaki yatırımlar, artık 6. bölge illerinde uygulanan teşvikleri alabilecek.
6. bölgede bölgesel teşviklerden yararlanacak bir yatırımcı; KDV istisnası, Gümrük Vergisi muafiyeti, 10 yıl süreyle sigorta primi işveren hissesi ve SGK işçi payı desteği, 10 yıl süreyle Gelir Vergisi stopajı desteği, %50 yatırıma katkı oranı ile %90 oranında vergi indirimi, 900 bin TL’ye kadar faiz desteği ve yatırım yeri tahsisi gibi çok ciddi teşviklerinden yararlanabilecek.
Cazibe Merkezleri Programı (CMP) çok büyük bölümü Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da 23 ilde uygulanıyor; dolayısıyla bu illerin büyük bölümü 6. Bölge teşviklerinden yararlanabiliyor. 2017/9917 sayılı BKK ile birlikte, Adıyaman, Bayburt, Elazığ, Erzurum, Erzincan, Gümüşhane, Malatya ve Tunceli’de OSB’de yapılacak yatırımlar ile CMP kapsamında yer almayan Kilis’te OSB’de yapılacak yatırımlar da yatırım teşvik sistemi içinde 6. Bölge desteklerinden yararlanacaklar. Bu desteklerden yararlanacak olan Kilis dışındaki iller ayrıca CMP bünyesindeki teşviklerden de yararlanacaklar.
Bu adım CMP kapsamındaki iller arasındaki rekabet eşitsizliğini gidermede ve Program kapsamındaki illere yatırım çekmede son derece önemli bir adım.
CMP kapsamındaki illere taşınan yatırımcıya ek teşvik geliyor…
CMP programı uyarınca, halen faaliyette bulunan üretim tesisini Program kapsamındaki illere taşımak isteyen yatırımcılara “Üretim Tesislerini Taşıma Desteği” verilecek. 2017/9917 sayılı BKK ile bu yatırımcılara ek destekler de öngörülüyor. Buna göre CMP kapsamındaki illere taşınan tesise ilave yatırım yapılmaması veya asgari sabit yatırım tutarı ve asgari kapasite şartları sağlanmaması durumunda; 4. ve 5 bölge illerine taşınan tesisler, bölgede geçerli olan Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteğinden; 6. bölge illerine taşınanlar ise Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği, Sigorta Primi Desteği ve Gelir Vergisi Stopajı Desteğinden yararlanabilecek.
Bu illere taşınıp ilave yatırım yapan yatırımcılar -asgari sabit yatırım tutarı ve kapasite şartlarını sağlanması şartıyla- yukarıdaki desteklere ek olarak “Gümrük Vergisi muafiyeti, KDV istisnası ve vergi İndirimi desteğinden” de faydalanabilecek.
Bu adım faal tesislerin bölgeye taşınmasını cezbetme bağlamında çok önemli bir adım. Özellikle tekstil gibi emek yoğun sektörlerin bölgeye olan iştahını arttıracaktır.
CMP Kapsamında yapılan “Çağrı ve Veri Merkezi” yatırımları bölgesel teşviklerden yararlanacak
Cazibe Merkezleri Programı hakkındaki 2016/9596 sayılı BKK’nın 18. maddesinde de belirtilen bu husus şimdi yatırım teşvik sistemin ana düzenlemesi olan 2012/3305 sayılı BKK’na da ekleniyor. Buna göre, CMP kapsamındaki illerde kurulacak çağrı merkezleri ve veri merkezleri, kurulduğu bölgenin bölgesel teşviklerinden herhangi bir asgari yatırım tutarı şartı aranmaksızın yararlanabilecek. Çağrı merkezleri ve veri merkezlerine CMP kapsamında sağlanacak desteklerin altını da bir kez daha çizelim;
- Hazine taşınmazlarının “çağrı merkezi ve veri merkezi” yapımı için tahsisi,
- Kamuya, mahalli idarelere, kamu iktisadi teşebbüslerine ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarına ait atıl vaziyetteki kamu binalarının çağrı merkezi ve veri merkezi olarak kullanımı için tahsisi,
- Çağrı merkezi ve veri merkezi binası yapım desteği,
- Çağrı merkezlerinde ve veri merkezlerinde ihtiyaç duyulan telekomünikasyon altyapısına verilecek destekleri kapsayan “çağrı ve veri merkezleri yatırım desteği”
- Veri merkezleri için ayrıca enerji desteği
2017’de yapılacak imalat sanayi yatırım harcamalarına önemli teşvikler geliyor!
2017/9917 sayılı BKK ile 01/01/2017 ila 31/12/2017 arasında yapılacak teşvik belgesi kapsamında imalat sanayine yönelik yatırım harcamalarına çok önemli ek destekler sağlanacak;
- Bu yatırımlar kapsamında yapılan bina inşaat harcamalarında yatırımcılara “KDV iadesi” yapılacak. Bu konuya ilişkin temel hüküm 6770 sayılı Kanun ile KDV Kanununa geçici 37. madde olarak eklenmişti. Şimdi teşvik sisteminin ana düzenlemesi olan 2012/3305 sayılı BKK’ya da ekleniyor. Buna göre, asgari 50 milyon TL tutarında sabit yatırım öngörülen yatırımlara ilişkin inşaat işleri nedeniyle 2017 yılında yüklenilen ve 2017 yılının altı aylık dönemleri itibarıyla indirim yoluyla telafi edilemeyen katma değer vergisi altı aylık dönemleri izleyen bir yıl içerisinde; 50 milyon TL tutarına kadar sabit yatırım öngörülen yatırımlara ilişkin inşaat işleri nedeniyle 2017 yılında yüklenilen ve 2017 yılı sonuna kadar indirim yoluyla telafi edilemeyen katma değer vergisi izleyen yıl içerisinde yatırımcıya iade edilebilecek.
- Bölgesel, büyük ölçekli ve stratejik teşvik uygulamaları kapsamında “vergi indirimi” desteğinde uygulanacak “yatırıma katkı oranları” her bölgede geçerli olan orana 15 puan ilave edilerek uygulanacak.
“Vergi indirimi oranı” ise tüm bölgeler için %100 olarak uygulanacak, yani yararlanabilecek bir yatırım teşvik tutarı varsa bu tutar kurumlar vergisi tutarının tamamına kadar kullanılabilecek ve ilgili dönemde hiç vergi ödenmeyecek.
Bu kapsamdaki harcamalar için, yatırıma katkı tutarının tamamı, yatırım döneminde “yatırımcının diğer faaliyetlerinden” elde ettiği kazançlara uygulanacak.
Muhtemel bir ekonomik yavaşlamanın görülebileceği 2017 için atılmış önemli adımlardan birisi daha olan bu adımın yatırımcılar açısından oldukça kıymetli olacağını belirtmekte yarar var. Ancak özellikle bina inşaat harcamalarında KDV iadesi uygulamasının sürekli hale getirilmesinde büyük yarar olduğunun da altını çizelim.
Sorumlu vergicilik bakışıyla…
2017’de bütçe giderleri 645,1 milyar TL, bütçe gelirleri ise 598,3 milyar TL olarak planlanıyor. Özetle, 2017 yılsonunda 46,9 milyar TL bir “bütçe açığı” öngörülüyor. 2016’nın 29 milyar TL civarında bütçe açığı ile kapandığı düşünülürse; 2017’de bütçe açığında neredeyse %60’lık bir artış olacak diyebiliriz. Bütçe açığında 2017’de planlanan bu artış; kamu kesiminin bu yıl “maliye politikaları” ile daha çok ekonominin içinde olacağına işaret ediyor. Her gün yenisini duyduğumuz bu teşvik düzenlemeleri de bunu doğruluyor. Özetle, “maliye politikası” 2017’da yatırımlar ve “büyüme” için devrede olacak diyebiliriz.
Elbette ki teşvikler yatırımcılar için oldukça cezbedici; ancak karmaşıklaşan sistemi hem anlamak hem de yatırımcıya anlatmak gün geçtikçe zorlaşıyor. Karmaşıklaşan ve çeşitlenen teşvikler alanında, David Ricardo’nun “azalan verimler yasası”nın bir benzerini yaşamamak için etkin tedbirler almak ve yatırımcıları sürekli aydınlatmak elzem görünüyor.