COP 28: Enerji sektörü çıkarımları
Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi 28. Taraflar Konferansı (COP28), 13 Aralık 2023 tarihinde Birleşik Arap Devletleri’nin Dubai kentinde sona ermiştir. Yaklaşık 30 yıllık COP tarihinde ilk kez uluslararası toplum tarafından, emisyonlarda derin, hızlı ve sürekli azaltım ihtiyacı kabul edilerek devletleri "enerji sistemlerinde fosil yakıtlardan adil, düzenli ve hakkaniyetli bir şekilde uzaklaşmaya, bu kritik on yılda eylemi hızlandırmaya" katkıda bulunmaya çağıran nihai bir anlaşma üzerinde anlaşmaya varılmıştır.
Diğer taraftan, nihai anlaşmada aynı zamanda sıfır ve düşük karbonlu yakıt tedarik zincirlerinin güçlendirilmesi ve sıfır ve düşük karbonlu teknolojilerin yaygınlaştırılmasının hızlandırılması ihtiyacı vurgulanarak metinde yenilenebilir enerjinin yanı sıra nükleer enerji, karbon yakalama, kullanma ve depolama ile düşük karbonlu hidrojen üretimine de atıfta bulunulmuştur.
Bu çerçevede, bu yazımızda COP28 konferansı sırasında enerji sektörünü ilgilendiren taahhütler ve enerji dönüşümünün finansmanı ile karbon piyasalarına ilişkin önemli gelişmeler üzerinde durulmuştur.
Küresel Yenilenebilir Enerji Kaynakları ve Enerji Verimliliği Taahhüdü
120'den fazla ülke Küresel Yenilenebilir Enerji ve Enerji Verimliliği Taahhüdünü imzalayarak, 2030 yılına kadar dünya çapında kurulu yenilenebilir enerji üretim kapasitesini en az 11.000 GW olmak üzere üç katına çıkarmayı ve 2030 yılına kadar enerji verimliliği iyileştirmelerinin küresel ortalama yıllık oranını her yıl %4'ün üzerine çıkarmak üzere iki katına çıkarmayı kabul etmiştir.
Taahhüt ile, fosil yakıtlardan arındırılmış enerji sistemlerine doğru küresel geçişi hızlandırmak için 2030'dan önce yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği dağıtım hızı ve ölçeğinin önemli ölçüde artırılması amaçlanmaktadır. Enerjinin tüm Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri ile bağlantılı olduğunu vurgulayan taahhüt, ayrıca yeni iş imkânlarının yaratılmasını ve insanlar ile toplumları güçlendirmek için enerji sistemlerini dönüştürmeyi hedeflemektedir.
Kaynak : https://twitter.com/UN_Energy
Petrol ve Gaz Metan Azaltım Taahhüdü ve Dekarbonizasyon Tüzüğü
Küresel petrol üretiminin yüzde 40'ından fazlasını temsil eden 50 şirket söz konusu Tüzüğe imza atarak 2030 yılına kadar operasyonlarından kaynaklanan metan emisyonlarını sıfırlama ve en geç 2050 yılına kadar toplam net sıfır operasyon taahhüdünde bulunmuştur.
Böylelikle, söz konusu şirketler, yenilenebilir enerji kaynakları, düşük karbonlu yakıtlar ve negatif emisyon teknolojileri de dahil olmak üzere geleceğin enerji sistemine yatırım yapmayı taahhüt etmişlerdir. Ayrıca Tüzük kapsamında, enerji yoksulluğunu azaltmanın ve tüm ekonomilerin gelişimini desteklemek için güvenli ve uygun fiyatlı enerji sağlamanın önemi kabul edilmiştir.
Kaynak : https://twitter.com/COP28_UAE/status/1732417988924506168
Hidrojen Ticareti ve Sertifikasyon Programları
30'dan fazla ülke, Yenilenebilir ve Düşük Karbonlu Hidrojen ve Hidrojen Türevleri için Sertifikasyon Programlarının Karşılıklı Tanınmasına İlişkin Niyet Beyanını kabul ederek düşük karbonlu hidrojen için sertifikasyon standartlarının karşılıklı tanınması ve uyumlaştırılması yönünde çalışmaya anlaşmıştır.
Sertifikasyon programlarının karşılıklı tanınması ile yenilenebilir ve düşük karbonlu hidrojen ve türevlerinin sertifikalandırılması için uyumlaştırılmış ve küresel olarak kabul gören bir sistem oluşturmak amaçlanmıştır.
Kaynak:https://www.esi-africa.com/news/hydrogen-certification-schemes-and-announcements-at-cop28/
Ayrıca Uluslararası Standartlar Örgütü (ISO), hidrojenin sera gazı emisyon ayak izinin hesaplanmasına yönelik yeni bir teknik standart başlatmıştır.
Nükleer Enerji Kapasitesini 2050 Yılına Kadar Üç Katına Çıkarma Bildirgesi
20'den fazla ülke, 2050 yılına kadar küresel olarak Nükleer Enerji dağıtım kapasitesinin üç katına çıkarılması ve uluslararası finans kuruluşlarının hissedarlarını nükleer enerjinin enerji kredisi politikalarına dahil edilmesini teşvik etmeye davet etme Deklarasyonunu başlatmıştır. Böylelikle, katılımcılar, her bir katılımcının kendine özgü koşullarını dikkate alarak, 2050 yılına kadar nükleer enerji kapasitesini üç katına çıkarma hedefini ilerletmek için birlikte çalışmayı taahhüt etmişlerdir.
Kaynak:https://fupubheadlines.com/wp-content/uploads/2023/12/20231204095340807-1024x577.jpg
Bu çerçevede, nükleer santrallerin sorumlu bir şekilde işletilmesini sağlamak, yatırımları harekete geçirmek, finans kuruluşlarını enerji kredisi politikalarına nükleer enerjiyi dahil etmeye teşvik etmek, nükleer reaktörlerin geliştirilmesini ve inşasını desteklemek, mümkün olan yerlerde nükleer santrallerin ömrünü uzatmak ve yeni sivil nükleer dağıtımını araştıran sorumlu ülkeleri desteklemek için yerel eylemler taahhüt edilmiştir.
Bu noktada, Küresel Yenilenebilir Enerji ve Enerji Verimliliği Taahhüdünün, Petrol ve Gaz Metanının Azaltılması Taahhüdünün ve 2050 yılına kadar Nükleer Enerji Kapasitesinin Üç Katına Çıkarılması Deklarasyonunun enerji alanında önemli değişiklikler yapılmasına yönelik küresel bir mutabakatı yansıttığı görülmektedir.
Yazımızın devamında ise, COP28'de enerji dönüşümünün finansmanı ve karbon piyasalarına ilişkin önemli gelişmelere yer verilmiştir.
Kayıp ve Hasar Fonu Başlatıldı
Gelişmekte olan ülkelerdeki enerji dönüşümü ve iklim değişikliğine uyum girişimlerinin finansmanına yardımcı olmayı amaçlayan Kayıp ve Zarar Fonu, başlangıçta 300 milyon dolarlık bir fonla başlamış ve COP28'in sonuna kadar yaklaşık 700 milyon dolarlık taahhüde ulaşmıştır. Birleşik Arap Emirlikleri, Almanya, Birleşik Krallık, Japonya ve ABD kayda değer taahhütleriyle öne çıkmıştır.
Kaynak:https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcQPe6fArkYyTe2H8gF_fDfEVwcTctSi2gCofJTy1kRQCvXx3AEy
Böylelikle, iklim değişikliği nedeniyle aşırı risk altında olan ülkelere mali yardım ihtiyacını kabul eden ülkelerin Fon'a olan mali taahhütlerinin güvence altına alınması amaçlanmıştır. Ayrıca, gelişmekte olan ülkelerdeki iklim girişimlerinin finanse edilmesi, 2024'teki COP29'un ana odak konularından birisi olacağı anlaşılmaktadır.
Çok Taraflı Kalkınma Bankaları 180 Milyar Doların Üzerinde İklim Finansmanı Sağlayacağını Açıkladı
Dünyanın önde gelen çok taraflı kalkınma bankaları, çok yıllı finansman programları aracılığıyla 180 milyar dolarlık ek iklim finansmanı sağlama taahhüdü açıklamışlardır.
Bu kapsamda, Dünya Bankası, önümüzdeki beş ila yedi yıl içinde pirinç üretimi, hayvancılık ve atıklardan kaynaklanan 10 milyon tona kadar metan emisyonunu azaltmak için 15 ülkeyi ulusal programlarla destekleyeceğini, 16 ülkede ormancılık için karbon kredilerinin sertifikalandırılmasını teşvik edeceğini ve gelecek yıla kadar 24 milyon, beş yıl içinde ise 125 milyon kredi üretmeyi hedeflediğini duyurmuştur.
BAE 30 Milyar Dolarlık İklim Fonu Başlattı
Birleşmiş Arap Emirlikleri, daha adil bir iklim finansmanı sistemi yaratmaya yönelik uluslararası çabaları ilerletmek amacıyla başlatılan iklim aracı ALTÉRRA'ya 30 milyar ABD doları tutarında bir taahhütte bulunduğunu açıklamıştır.
Kaynak:https://www.alterra.ae/announcement/uae-commits-us30-billion-in-catalytic-capital-to-launch-landmark-climate-focused-investment-vehicle-at-cop28-copy
ALTÉRRA, 30 milyar ABD doları tutarındaki bu taahhütle, iklim değişikliği eylemi için dünyanın en büyük özel yatırım aracı haline gelmekte ve 2030 yılına kadar küresel olarak 250 milyar ABD dolarını harekete geçirmeyi hedeflemektedir. Özel piyasaları iklim yatırımlarına yönlendirmeyi ve bu coğrafyalarda algılanan daha yüksek riskler nedeniyle geleneksel yatırımların eksik olduğu yükselen piyasaları ve gelişmekte olan ekonomileri dönüştürmeyi amaçlamaktadır.
Gönüllü Karbon Kredileri ve Karbon Piyasası Mekanizmaları
Önde gelen gönüllü karbon kredilendirme standartları, emisyon uzaklaştırma ve azaltmalarının ölçülmesi ve muhasebeleştirilmesine yönelik ortak ilkeler üzerinde uyum sağlamak ve karbon kredisi piyasalarında şeffaflığı artırmak için bir çerçeve üzerinde işbirliği yapmayı kabul etmiştir. Ancak, Paris Anlaşması Madde 6.2 ve 6.4 kapsamındaki uluslararası karbon piyasası mekanizmalarının işler hale getirilmesi için gereken rehberlik konusundaki tartışmalar, tarafların COP28'de bir uzlaşmaya varamaması nedeniyle devam edecek olarak görülmektedir.
Bu çerçevede, Kayıp ve Zarar Fonu'nun başlatılması ve çok taraflı kalkınma bankalarının 180 milyar doların üzerinde iklim finansmanı taahhüdü gibi finansla ilgili önemli duyurularının, enerji dönüşümü ve iklim adaptasyonu girişimlerini finanse etmek için kolektif bir kararlılığı gösterdiği; BAE'nin 30 milyar dolarlık İklim Fonu ALTÉRRA'yı hayata geçirmesinin ise özel sektör öncülüğündeki iklim eylemine olan bağlılığı daha da vurguladığı şeklinde değerlendirilmektedir.
Sonuç olarak COP28, iklim değişikliğiyle mücadelede çok önemli bir anı işaret eden çığır açıcı bir anlaşmayla sona ermiş olup COP'ların yaklaşık otuz yıllık tarihinde bir ilk olan fosil yakıtlardan uzaklaşma zorunluluğunun tarihi kabulü, derin emisyon azaltımlarına zemin hazırlayarak devletleri bu geçişe adil ve eşitlikçi bir şekilde katkıda bulunmaya çağırmaktadır. Ayrıca, enerji inovasyonunu hızlandırma taahhüdü ile, nükleer enerji, karbon yakalama kullanımı ve depolama ve düşük karbonlu hidrojen üretimi de dâhil olmak üzere sıfır ve düşük karbonlu teknolojilere açık atıf yapılmaktadır. Gelecek yıl Azerbaycan'ın Bakü kentinde düzenlenecek COP29'a doğru yol alınırken, dünya devletlerinin gündeminde bu taahhütler ve girişimlerin olacağı görülmektedir.
(1) https://www.iea.org/news/iea-assessment-of-the-evolving-pledges-at-cop28
(2) https://www.cop28.com/en/news/2023/12/Oil-Gas-Decarbonization-Charter-launched-to--accelerate-climate-action
(3) https://www.esi-africa.com/news/hydrogen-certification-schemes-and-announcements-at-cop28/
(4) https://www.cop28.com/en/global-renewables-and-energy-efficiency-pledge
(5) https://www.cop28.com/en/news/2023/12/Oil-Gas-Decarbonization-Charter-launched-to--accelerate-climate-action
(6) https://www.cop28.com/en/cop28-uae-declaration-on-hydrogen-and-derivatives
(7) https://www.iso.org/obp/ui/en/#iso:std:iso:ts:19870:ed-1:v1:en
(8) https://www.energy.gov/articles/cop28-countries-launch-declaration-triple-nuclear-energy-capacity-2050-recognizing-key
(9) https://www.cop28.com/en/news/2023/11/COP28-Presidency-unites-the-world-on-Loss-and-Damage
(10) https://www.cop28.com/en/news/2023/12/Multilateral-Development-Banks-announce-over-180-billion-in-new-climate-finance
(11) https://www.cop28.com/en/news/2023/12/commits-US$30-billion-in-catalytic--capital-to-launch-landmark