Türkiye’de KDV Oranları Yüksek midir?
Ülkemizde vergi ile ilgili ister özel sohbetlerde olsun isterse çeşitli çıkar gruplarının kendilerini ilgilendiren alanlarda gerek kamuoyuna gerekse de resmi makamlara yaptıkları önerilerde olsun, uygulanmakta olan vergi oranlarının (özellikle de KDV oranlarının) yüksek olduğu neredeyse ilk olarak öne sürülen iddialardan birisidir. Bu duruma özellikle kriz dönemlerinde daha sık rastlanmaktadır.
Bu yazıdaki konumuz KDV oranları olduğu için diğer vergi kanunlarında yer alan oranları tartışma dışında bırakarak soruyoruz: Acaba gerçekten böyle midir?
Bilindiği gibi KDV Kanunu uygulamamızda 3 farklı oran vardır. %1 ve %8 oranında KDV’ye tabi mal ve hizmetler ve bunlar dışında kalan tüm mal ve hizmetlere uygulanacak olan genel %18 oranı. Yani listeler halinde sayılmış olan bir kısım mal ve hizmetlere 2 farklı indirimli oran uygulanırken kalan tüm mal ve hizmetler %18 oranında KDV’ye tabi olmaktadırlar.
Katma Değer Vergisi uygulaması birçok ülkede mevcut olmakla birlikte genel satış vergisi benzeri vergiler uygulayan bazı ülkeler KDV uygulamamaktadırlar. Bununla birlikte dış ticaretimizin büyük bölümünü oluşturan Avrupa Birliğinde ise ortak bir KDV uygulaması bulunmaktadır.
Buna göre AB üyesi ülkeler, genel kural olarak en az %15 oranında bir genel oran ve sınırlı olarak sayılmış bazı mal ve hizmetlere ise %5’ten az olmayan 1 veya 2 farklı indirimli oran uygulayabileceklerdir. (Ancak KDV direktifinin kabul süreci içerisinde veya katılım müzakereleri sırasında bazı ülkelere yumuşak bir geçiş dönemi sağlamak için daha düşük oranlar uygulama hakkı da verilmiş bulunmaktadır. Bu durum uygulamayı karmaşıklaştırmakla birlikte genel kuralları değiştirmemektedir.)
Bu açıklamalardan sonra AB ülkelerinde geçerli genel ve indirimli oranlara bakabiliriz.
- AB ülkelerinde genel oranlar %15 ile %27 arasında değişmektedir.
- Sadece bir ülke (Lüksemburg) %15 oranını uygulamaktadır.
- Sonraki en düşük oran %18 olup sadece Malta ve Kıbrıs (Güney Kıbrıs Rum Kesimi) bu oranları uygulamaktadır.
- Almanya (%19) ve Fransa (%19,6) dışındaki kalan diğer 23 ülke ise en az %20 oranını uygulamaktadırlar.
- En yüksek genel oran %27 ile Macaristan’dadır. Bu ülkeyi %25 ile Danimarka, Hırvatistan ve İsveç izlemektedir.
- İndirimli oranlar (1 veya 2 farklı oran olarak) ise %5 ile %18 arasında değişmektedir. En yüksek genel orana sahip Macaristan indirimli oranda da en yüksek oranı (%18) uygulamaktadır.
Buna göre sadece 1 ülke Türkiye’den daha düşük bir genel oran, 2 ülke ise aynı genel oranı uygulamakta olup kalan 25 ülke ise daha yüksek genel oran uygulamaktadır. Uygulanan genel oranların ortalaması ise %21,45’tir.
Tabii ki sadece mevcut oranlardan hareketle ve milli gelir düzeyleri, bir bütün olarak vergi sistemleri (özellikle doğrudan ve dolaylı vergilerin yapısı vb.) dikkate alınmadan KDV oranlarının “yüksek” olup olmadığının analizi yapılamaz. Ancak genel olarak bakıldığında Türkiye’deki KDV oranlarının yüksek olduğunun da kolaylıkla iddia edilmemesi gerektiği de görülebilmektedir.
(Yazıdaki bilgiler Avrupa Birliğinin “VAT Rates Applied in the Member States of the European Union” başlıklı ve 1 Temmuz 2013 tarihi itibariyle geçerli yayınından alınmıştır.)