2017 Yılında Diğer Ücretlilerin Vergilendirilmesi
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununa göre ücret gelirleri iki şekilde vergilendirilmekte olup, bunlar; gerçek ücretler ve GVK’nın 64. maddesinde yer alan diğer ücretlerdir. Bir kısım hizmet erbabının gerçek usulde tevkif suretiyle veya yıllık beyanname ile vergilendirilmesi ücretin saptanmasındaki güçlük nedeniyle mümkün olamamaktadır. GVK’nın 64. maddesinde yer alan hükme göre; diğer ücretlilerin safi ücretleri, takvim yılı başında geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan yaşından büyük işçiler için uygulanan asgari ücretin yıllık brüt tutarının % 25'idir. Buna göre, 2017 yılında diğer ücret geliri elde eden hizmet erbabının safi ücreti, 2017 takvim yılı başında geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan işçilere uygulanan asgari ücretin yıllık brüt tutarının %25'i olarak hesaplanmaktadır. 2017 yılında diğer ücretli hizmet erbabının ödeyeceği gelir vergisi Şubat/2016 ayında hesaplanmaktave tahakkuk eden gelir vergisi de iki eşit taksitte Şubat-Ağustos/2017 aylarında ödenmektedir. Gelir Vergisi Kanununda diğer ücretli kapsamında sayılan hizmet erbapları şöyledir;
- Kazançları basit usulde tespit edilen ticaret erbabı yanında çalışanlar,
- Özel hizmetlerde çalışan şoförler,
- Özel inşaat sahiplerinin ücretle çalıştırdığı inşaat işçileri,
- Gayrimenkul sermaye iradı sahibi yanında çalışanlar,
- Gerçek ücretlerinin tespitine imkân olmaması nedeniyle, Danıştay'ın olumlu görüşü ve Maliye Bakanlığınca bu kapsama alınanlar.
Diğer ücretler için yıllık beyanname verilmez, diğer gelirler nedeniyle beyanname verilmesi halinde de bu gelirler beyannameye dahil edilmez. Diğer ücretliler tarafından ödenecek verginin hesaplanmasına geçmeden önce diğer ücretlilerin vergisinin hesaplanmasında esas olan 2017 yılı asgari ücret bilgilerine bir bakalım. Bilindiği üzere, 01.01.2017-31.12.2017 döneminde asgari ücret özetle;
| 1 Günlük asgari ücret tutarı | 59,25 TL |
| Asgari ücretin aylık brüt tutarı (59,25X30=) | 1.777,50 TL |
| Kesintiler toplamı | 373,44 TL |
| Asgari ücretin aylık net tutarı* | 1.404,06 TL |
| İşverene toplam maliyeti | 2.088,56 TL |
| olmaktadır. *Asgari ücretin aylık net tutarına bekar ücretli için eklenen asgari geçim indirimi tutarı 133,31 TL’dir. | |
Şimdi, öncelikle gelir vergisi matrahının bulunması için 2017 takvim yılı başında geçerli olan işçiler için uygulanan asgari ücretin (1.777,50 TL) yıllık brüt tutarı olan (1.777,50 X 12=) 21.330,00 TL'nin %25'i (21.330,00X%25=) 5.332,50 TL hesaplanacaktır. Ödenecek verginin hesaplanması için ise 5.332,50 TL olan matraha Gelir Vergisi Kanunun 103. maddesinin ilk diliminde olan %15 oranı uygulanacaktır. Buna göre 2017 yılında diğer ücretlilerin ödeyeceği vergi (5.332,50 X %15 =) 799,88 TL olmaktadır.
Diğer ücretlerin vergisi, öteden beri işe devam edenlerde yıllık verginin yarısı takvim yılının 2. ayında (1-28 Şubat 2017) diğer yarısı ise 8. ayında (1-31 Ağustos 2017); takvim yılının birinci yarısı içinde işe başlayanlarda, yıllık verginin yarısı verginin karneye yazıldığı ayda, diğer yarısı takvim yılının sekizinci (Ağustos/2017) ayında, takvim yılının ikinci yarısı içinde işe başlayanlarda ise verginin karneye yazıldığı ayda ödenmesi gerekmektedir. Örneğin Mersin'de şehir içi yolcu taşıma faaliyetinden dolayı basit usulde mükellefin yanında çalışan diğer ücretli hizmet erbabının 2017 yılındaki safi ücret tutarı (vergi matrahı) ve ödeyeceği gelir vergisinin hesaplanması şöyle olacaktır.
2017 Takvim yılı başında geçerli olan asgari ücretin yıllık brüt tutarı (1.777,50 X 12=) 21.330,00 TL üzerinden;
- Safi Ücret Tutarı: (21.330,00X%25=) 5.332,50 TL
- Yıllık Vergi Matrahı: 5.332,50 TL
- Hesaplanan Vergi Tutarı: (5.332,50 X %15=) 799,88 TL
- Şubat/2017'da Ödenecek Vergi Tutarı: 399,94 TL
- Ağustos/2017'da Ödenecek Vergi Tutarı: 399,94 TL
Buna göre, diğer ücretli için 2017 yılı için hesaplanan yıllık vergi tutarı 799,88 TL olup, diğer ücretlinin Şubat 2017 ayında vergi karnesine kaydettireceği vergi tutarını Şubat ve Ağustos/2017 aylarında iki taksitte ödemesi gerekmektedir.
Yukarıda yer alan örnekteki hesaplama 12 ay üzerinden faaliyette olan bir diğer ücretli hizmet erbabı için geçerli bulunmaktadır. Diğer ücretlinin çalıştığı ay sayısının tam yıl değil de kıst döneme (3,5,6,8 ay gibi) isabet etmesi durumunda hesaplanan vergi azalacaktır. Gelir Vergisi Kanununun 110’uncu maddesinde yer alan hükme göre, takvim yılı içinde işe başlayan diğer ücret sahiplerinin vergi matrahı, yıllık diğer ücret matrahından işe başlama ayı hariç tutulmak suretiyle, o yılın sonuna kadarki aylara isabet eden miktardır. Takvim yılının birinci yarısı içinde, yani 1 Ocak-30 Haziran 2017 döneminde işini bırakan diğer ücretli hizmet erbabının, bu durumu takvim yılının ikinci yarısı girmeden, yani 30 Hazirana 2017 tarihine kadar haber verenlerin ikinci taksite isabet eden vergileri vergi dairesince terkin edilecektir.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 251. maddesine göre, kazançları basit usulde tespit edilen ticaret erbabı ile götürü gider usulünü kabul eden gayrimenkul sermaye iradı sahipleri, yanlarında çalışan hizmet erbabının belirlenen süre içinde karne almalarını ve karnelerinde yazılı vergileri ödemelerini temin etmeye mecburdurlar. Bu mecburiyete uyulmadığı takdirde,
Zamanında karne almamış veya vergisini tarh ettirmemiş olan hizmet erbabının vergisi işveren adına tarh edilir ve vergi cezası da aynı işveren adına kesilerek ondan tahsil edilir. Vergi Karnesini zamanında almış ve vergisini tarh ettirmiş olan hizmet erbabının zamanında ödenmemiş olan vergisi ve gecikme zammı da yanında çalıştığı tespit edilen işverenden tahsil edilir.
Gelir Vergisi Kanununa göre diğer ücret geliri elde eden hizmet erbaplarının elde ettikleri diğer ücret gelirleri için yıllık beyanname verilmez. Diğer ücretli kapsamında vergiye tabi olan hizmet erbabına işverenler tarafından yapılan ücret ödemeleri; gerçek usulde gelir vergi tevkifatına tabi değildir ve işverenler tevkifat yapmadıklarından muhtasar beyanname verilmesi de söz konusu değildir. Ayrıca, diğer ücretli hizmet erbabının; asgari geçim indirimi uygulamasından ve engellilik indirimi uygulanmasından yararlanması da mümkün değildir. Öte yandan, gerçek usulde vergiye tabi tutulan ücret ödemelerinde indirim konusu yapılan GVK’nın 63’üncü maddesinde yer alan sosyal sigorta primi, şahıs sigorta primi gibi unsurların da diğer ücret matrahından indirim konusu yapılması mümkün değildir. Sonuç olarak, diğer ücretlilerin Şubat/2017 ayında gelir vergisini tahakkuk ettirerek, birinci taksiti ödemeleri gerekmekte olup, işverenlerin de bu durumu takip etmeleri gerekmektedir.